3574671711

Nr 23

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY

825

zawsze, jeżeli aparat telefoniczny znajduje się bezpośrednio przy instalacji.

Gdy rozmowy nie ma, jest załączone żarzenie wyłącznie lampy odbiorczej L>\ wszystkie pozostałe lampy mają przerwany obwód żarzenia; między linią, a odbiornikiem jest włączony filtr obliczony na częstotliwość F\, podczas, gdy filtr na częstotliwość F> znajduje się między nadajnikiem i linią. W ten sposób wszystkie aparatury są przygotowane do odbioru rozmowy na fali nośnej Fi.

Jeżeli na jednej ze stacyj zostanie podniesiona słuchawka, to zadziała na tej stacji przekaźnik R, który uruchamia przekaźnik P oraz rozwiera cewkę Sch, umożliwiając w ten sposób wysłanie mocy na linię; przekaźnik P załącza żarzenia lamp, zamyka obwód mikrofonowy, uruchamia przekaźnik S, który przełącza filtry liniowe, wreszcie uruchamia przekaźnik X, który zmienia częstotliwość fali nośnej nadajnika na Fj; prąd nośny niemodulowany Fi wychodzi na linię. Po przejściu przez linię prąd nośny przedostaje się przez filtry do odbiorników wszystkich stacyj, włączonych do danego urządzenia telefonicznego, bowiem wszystkie filtry nastrojowe są na tę samą falę nośną Fi. Prąd nośny za pośrednictwem lampy L\ uruchamia przekaźnik U ¹), który zkolei przygotowuje przekaźniki pośredniczące V i W do uruchomienia przekaźnika D, gdy przyjdą impulsy fali nośnej.

Tymczasem abonent stacji wywołującej zaczyna impulsować wybierając numer jednej ze stacyj. Powstałe dzięki puszczeniu tarczy impulsy prądu stałego powodują przerwy w działaniu przekaźnika R, a zatem zwderanie cewki Sch w takt mpulsów; następuje wskutek tego przerywanie wysyłanej fali nośnej; przekaźnik P jest z opóź-nionem działaniem, przeto nie będzie on puszczał mimo, że obwód je£o ulega też przerywaniu. Na stacji odbiorczej przerwy fali nośnej spowodują za pośrednictwem przekaźników U, V i W przerywane działanie przekaźnika D uruchamiającego wybierak obrotowy. Wybierak będzie się obracał i zatrzyma się na pozycji odpowiadającej ilości nadawanych impulsów. Ponieważ dzwonek dołączony jest na każdej stacji do innych styków wybieraka, przeto po zatrzymaniu się wybieraka na pewnej pozycji zadziała dzwonek tylko na jednej stacji, a mianowicie na stacji, której numer wybrano. Jeżeli abonent wywołanej stacji podniesie teraz słuchawkę, to dzwonek przestaje dzwonić (styp Pi zostaje przerwany); filtry zaś nie będą teraz przerzucone, gdyż obwód przekaźników X i S jest przerwany. Jednocześnie lampy nadajnika zostają zapalone i nadajnik wysyła falę nośną F-j. Rozmowa może już być prowadzona. Na wszystkich stacjach nie wywołanych zjawia się sygnał zajętości ¹•) uruchamiany przekaźnikiem Y; przekaźnik Y może otrzymać + poprzez wszystkie wolne styki wybieraka danej stacji. Jeden numer może być zarezerwowany ponadto na sygnał zbiorowy; po wybraniu tego numeru wszystkie stacje zostają wywołane specjalnym dzwonkiem i zgłaszają się do wspólnej rozmowy. Niestety, rozmowa ta jest dość ograniczona w możliwościach. Wszystkie stacje mogą rozmawiać ze stacją centralną, między sobą zaś rozmawiać nie mogą mając odbiorniki nastrojone na te same fale nośne.

Jeżeli abonent wywołujący powiesi słuchawkę, to filtry zostają zpowrotem przerzucone do pierwszego położenia, zaś żarzenie lamp zostaje wyłączone.

c. Urządzenie rozpatrzone ostatnio pozwala na prowadzenie tylko jednej niezależnej rozmowy między któ-remikolwiek dwiema stacjami, ewent. naraz między większą ilością stacyj, przyłączonych do wspólnej sieci telekomunikacyjnej. Jest to więc aparatura jednokrotna. Prowadzenie kilku jednoczesnych i niezależnych od siebie rozmów umożliwiają aparatury wielokrotne.

Jak już mówiliśmy, można uzyskać komunikację wielokrotną stosując szereg fal nośnych i oddzielając powstałe pasma częstotliwości od siebie zapomocą filtrów. Oczywiście, sąsiadujące pasma nie mogą przylegać do siebie bezpośrednio, przeciwnie muszą być między nimi pewne strefy przejściowe, gdyż wykonanie filtrów o charakterystykach tłumienia pionowych jest niemożliwością. W związku z tym. im bliżej w widmie częstotliwości umieścimy koło siebie pasma różnych rozmów, tern filtry będą trudniejsze do wykonania, a co zatem idzie — droższe. W praktyce daje się' odstęp rzędu 5 000 okr/sek, który w urządzeniach bardziej nowoczesnych zredukowany został nawet do 2 500 okr/sek.

Rys. 47. Rozmieszczenie pasm (w widmie częstotliwości) stosowanych w telekomunikacji nośnej na liniach WN.

Rys. 47 przedstawia przykład rozkładu pasm w widmie¹ częstotliwości stosowanego w telekomunikacji wielokrotnej na liniach WN. Widzimy, że w zakresie od 50 000 do 300 000 okr.sek. udało się umieścić 2 X 24 ~ 48 pasm; pozwoli to więc w systemie dwrifalowym uzyskać 24 niezależne połączenia telefoniczne. Odstęp między pasmami wynosi tu 2 500 okr/sek.

Liczba 24 połączeń może się wydawać za duża. Jednak niektóre z tych połączeń mogą być wyzyskiwane nie do rozmowy, lecz do innych celów, np. do przesyłania pomiaru napięcia, prądu, mocy i t. p., do sterowania na odległość i t. p. zastosowań, o których będzie jeszcze mowa niżej.

d. Jeżeli dana sieć linij WN jest rozległa i posiada większą ilość stacyj, to zasięg instalacyj, jakimi rozporządzamy, może się okazać niewystarczający tembardziej, że przyczyniają się do wzrostu punkty węzłowe tłumienia linii między dwiema danymi stacjami. Ponadto obecność w sieci zbyt dużej ilości mostków i dławików zaporowych odbija się szkodliwie na jakości transmisji, zwiększając zniekształcenia, a więc obniżając zrozumiałość mowy. W takich wypadkach stosuje się podział danej sieci na kilka niezależnych „okręgów rozmów". Podział ten musi być dokonany w ten sposób, aby stacje częściej ze sobą rozmawiające znalazły się w jednym i tym samym okręgu. Każdy „okręg rozmów’" posiada swoje instalacje i oddzielony jest od innych sąsiadujących okręgów za pomocą urządzeń zaporowych tak, iż prądy wysokiej częstotliwości nie mogą przedostać się z jednego okręgu do drugiego. Aby uzyskać jednak możność komunikowania się między okręgami na jednej ze stacyj „granicznych" ustawia się 2 instalacje t. zw. retransmisyjne, które łączy się ze sobą od strony niskiej częstotliwości, albo na stałe — jeżeli stacja retransmisyjna nie posiada własnych aparatów’ końcowych, lecz jest tylko stacją tranzytową, albo tylko na czas rozmowy — jeżeli stacja posiada aparaty koń¹

1

Na rys. 46 zamiast litery „U" podano omyłkowo literę „V".

/¹) Na rys. 46 wskaźnik zajętości umieszczony jest przy liczbie „12". Sprężyny przekaźnika Y, znajdujące się w obwodzie tego wskaźnika oznaczono omyłkowo jąkq zamiast Ya.