3682544369

89

HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ PRASY PORTUGALSKIEJ

Dynamiczny rozkwit portugalskiej prasy nastąpił dopiero po upadku ustroju autorytarnego w latach 70. XX wieku, kiedy to powstała możliwość jej swobodnego rozwoju. Historia Portugalii pokazuje, że cenzura towarzyszyła mediom od najdawniejszych czasów. Były one najczęściej narzędziem propagandowym w rękach władzy, która poddawała je systematycznej kontroli i regulacji. Formy prześladowania intelektualnego dotykały wszystkich, których opinie nie były zgodne z obowiązującymi formami ideologicznymi ustroju państwa. Spowodowało to wicie zapóźnień, które jednak są w bardzo szybkim tempie niwelowane, szczególnie po wejściu Portugalii do struktur Unii Europejskiej. O zmianach świadczyć może wynik przeprowadzonego i opublikowanego w 2007 roku przez Reporterów bez Granic Indeksu Wolności Prasy (Worldwide Press Freedom lndex). W rankingu tym na 169 krajów Portugalia znalazła się na ósmym miejscu (dla porównania Polska na pięćdziesiątym szóstym)¹.

Ogromne znaczenie dla rozwoju prasy portugalskiej ma również wpływ nowych technologii, w tym intensywny rozwój Internetu. W 2007 roku w Portugalii było ponad 3,5 miliona jego użytkowników, a liczba ta ciągle wzrasta². Znaczną popularnością cieszą się internetowe wydania gazet, które dostarczają najważniejszych wiadomości z kraju i ze świata oraz pozwalają na interaktywny kontakt z czytelnikiem.

2. Resulacie prawne dotyczące mediów portugalskich

Wolność prasy gwarantowana jest konstytucją z 1976 roku. Jest to najbardziej złożona konstytucja ze wszystkich uchwalonych do tego czasu w Portugalii. Stanowi rezultat skomplikowanego procesu politycznego w okresie, w którym była tworzona. Jest wynikiem opinii konkurujących partii i sił społecznych, korzysta z międzynarodowych inspiracji ideologicznych i odzwierciedla doświadczenia konstytucyjne kraju. Opiera się na dwóch zasadach: demokracji przedstawicielskiej i wolności politycznej³.

Po czterech nowelizacjach (w 1982, 1989, 1992 i 1997 roku) konstytucja składa się z 299 artykułów zawartych w czterech częściach. Trzy artykuły odnoszą się do spraw związanych z mediami.

Artykuł 37, dotyczący wolności wypowiedzi oraz informacji, mówi, że „wszyscy mają prawo do swobodnego wypowiadania się i rozpowszechniania swoich myśli za pośrednictwem słów, obrazów lub w jakikolwiek inny sposób, a także prawo do rozpowszechniania, poszukiwania i uzyskiwania informacji, bez przeszkód i dyskryminacji”⁴. Korzystanie z wymienionych praw nie może być uniemożliwione lub ograniczone przez jakikolwiek rodzaj cenzury. Wszystkie osoby mają zapewnione prawo do odpowiedzi

1

   Worldwide Press Freedom Indcx 2007, dostępny: http://www.rsf.org/articlc.php37id articlc=24025.

2

   https://www.cia.gov/library/pubIications/thc-world-factbook/print/po.html (05.03.2009).

3

   Konstytucja Portugalii, Warszawa 2000, s.14.

4

   Tamże, s. 54.