3682544372

95

HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ PRASY PORTUGALSKIEJ

nadmierną ostrożność oraz autocenzurę u osób powiązanych ze środkami masowego przekazu²³.

W 1928 roku ministrem finansów został profesor Antonio dc 01ivcira Salazar. Dzięki jego rygorystycznemu programowi sytuacja finansowa kraju znacznie się poprawiła. W 1932 roku Salazar został mianowany premierem i pozostał na tym stanowisku do 1968 roku. Nowy, autorytarny ustrój polityczny zyskał miano Nowego Państwa (Estado Novo). Skuteczne działania Salazara zahamowały rozwój technologiczny w Portugalii. Salazar rozszerzył i zinstytucjonalizował cenzurę prewencyjną, tworząc w 1932 roku Urząd Cenzury. Kontroli podlegały wszystkie publikacje, a także teatr, film, radio i telewizja. Portugalska cenzura obejmowała zakaz używania niektórych słów i zwrotów, które by mogły zachwiać ówczesnym porządkiem, jak np. proletariusz, związkowiec, samobójstwo, aborcja, emigracja, kolonializm, podwyżka cen, więźniowie polityczni, dzielnice nędzy. Zabronione było również publikowanie informacji o złym stanic społeczeństwa czy wypadkach. Od 1957 roku w Portugalii wprowadzono podsłuchy telefoniczne. Dzięki nowoczesnemu sprzętowi podsłuchiwać można było do 80 aparatów jednocześnie, co dawało kontrolę i duże możliwości cenzurowania publikacji. Nadzorem objęte zostały telefony wszystkich lizbońskich gazet²⁴.

W tym okresie wskutek cenzury i zakazu zakładania nowych periodyków poziom dziennikarstwa znacznie się obniżył. Do 1933 roku liczba periodyków zwiększała się, po czym zaczęła spadać. Choć z czasem represje zostały ograniczone, gazety nic odbudowały dawnej pozycji i wpływu na opinię publiczną. Świadczy o tym liczba wydawanych w tym czasie dzienników - w 1925 roku było ich 47, od roku 1929 nic więcej niż 30. W stolicy liczba dzienników spadła z 26 w 1936 roku do około 10²⁵.

Kres ustroju autorytarnego przyniosła tzw. „rewolucja goździków”, przeprowadzona przez Ruch Sił Zbrojnych 25 kwietnia 1974 roku. Zamach stanu, oprócz obalenia Cactano (następcy Salazara), przyniósł dckoloniza-cję portugalskich posiadłości w Afryce i Azji oraz zniósł cenzurę. W 1976 roku powstał projekt nowej konstytucji, która znacjonalizowała bankowość, ubezpieczenia, transport, przemysł ciężki i energetykę oraz rozdzieliła wielkie, nieproduktywne posiadłości ziemskie między spółdzielnie rolnicze. W 1975 roku kolonie portugalskie uzyskały niepodległość. Po serii rządów mniejszościowych rząd koalicyjny, utworzony w 1982 roku, zyskał wystarczające poparcie dla wprowadzenia ważnych programów i dążenia do członkostwa we Wspólnocie Europejskiej, do której Portugalia przystąpiła w 1986 roku. W tym samym roku prezydentem został Mario So-ares - pierwszy cywilny prezydent od czasów Pierwszej Republiki. Rząd na czele z Anibalem Cavaco Silvą oraz jego Partia Socjaldemokratyczna

²³    A. H. dc OI i vc ira M arqucs: op. cit„ (. 2, s. 343,344; J. M. A nd erso n: The History of Portu-gal, Grccnwood Publishing Group, 2000, s. 5 6.

²⁴    M.Szydłowiccki: Bój się cienia. Polityku 2009, nr 8 (2693), s. 66.

²⁵    A.H. dc O 1 i v c i r a M a r q u c s: op. cit., t. 2, s. 365 366.