3574672135

4.2. Rozwój zawodowy jako. _ 1 1 1

Relacja Anny ukazuje nie tylko silną, wewnętrzną motywację respon-dentki do kontynuowania nauki, ale również zdolność (potrzebę) przezwyciężania barier edukacyjnych. Z pewnością duże znaczenie mają jej cechy osobowości — w trakcie rozmowy wielokrotnie podkreślała, że jest bardzo uparta. Jednak w grupie respondentów pojawiły się i takie przypadki, gdzie respondent nie przezwyciężył barier utrudniających mu naukę. Katarzyna opisuje swoją sytuację następująco:

Katarzyna: Po roku wynikła potrzeba uzupełniania wykształcenia. I ukończyłam kurs jeden, drugi, potem roczny kurs kwalifikacyjny, który dał mi podstawy do pracy w świetlicy. A w 2000 roku zostałam studentką kolegium nauczycielskiego. Pierwszy semestr był kiepski, byłam 49-letnią babą, klimakteryczną, ale już w drugim semestrze było dobrze, a w trzecim byłam bardzo dobrą studentką. Dlatego żałuję, że nie poszłam na studia, ale finansowo nie dałam rady, musiałam synowi dać pierwszeństwo. No i jestem pracownikiem licencjonowanym.

Przypadek Katarzyny to przykład pokonania nie tylko barier „subiektywnych”, jak stan zdrowia; ukazuje również jedną z większych nauczycielskich „bolączek”, czyli wysokość pensji, która nie pozwala na swobodne dokształcanie (na ogół odpłatne). Dlatego moi rozmówcy pytani o działania dokształcające przyznali, że często kryterium wyboru kursu czy szkolenia jest jego cena.

Warto jeszcze zaprezentować temat doskonalenia nieformalnego, czyli aktywność samokształceniową respondentów. Potrzebę samokształcenia dostrzegają wszyscy respondenci, żaden nie wyraził opinii, która mogłaby sugerować odmienne stanowisko. Oceniając obecną w polskiej szkole procedurę awansu, podkreślali, że zmusiła ona nauczycieli do wzmożonej aktywności samokształceniowej. Tu jednak trzeba podkreślić, że w biografiach zawodowych moich respondentów wielokrotnie powtarzały się wypowiedzi świadczące o podjęciu samodzielnych działań samokształceniowych jeszcze przed „erą awansu”. Rzadko były to działania zaplanowane jako element strategii rozwoju zawodowego, raczej wynikały z potrzeby praktyki pedagogicznej. Na przykład wielu młodszych nauczycieli podejmuje obecnie dokształcanie związane z Unią Europejską, regionalizmem czy przeciwdziałaniem agresji w szkole, ponieważ te treści i problemy są obecnie w szkole aktualne. W tym miejscu interesująca będzie wypowiedź Doroty, nauczycielki z 41-letnim stażem pracy, która ukazuje społeczno-historyczny kontekst dokształcania:

Dorota: rok 89—90, lektury nowe, trzeba było praktycznie wszystko od nowa, a nas nikt nie przygotowywał do tego. Ja byłam dość dobrze przygotowana do tych zmian, bo w latach 80—81 bardzo intensywnie się dokształcałam, wtedy