369583868

3 | Mateusz Popie/

•    Brak jednolitej terminologii prawniczej - prawnicy z poszczególnych zaborów rozmawiali odmiennymi językami. Dwa podstawowe rozłamy:

o Kongresówka i zabór rosyjski - specyficzny język prawniczy - metoda rozwlekłego opisu (każda instytucja jest opisywana - nie potrafili jej nazwać, więc opisywali). Podjęto idee powstania słownika prawniczego polskiego - Prezes SN Szedliński - ostatecznie słownika nie opracowano.

•    Kłopoty z wprowadzaniem do praktyki nowego prawa. Wielu skarżyło się, że praktyka sądów' i organów stosujących prawo jest oparta na dzielnicowych wzorach i przyzwyczajeniach. Ogromna rola czynnika ludzkiego.

•    Prawo cywilne związane z naturą ludzką. Rozwiązania stosowane w prawie cywilnym wpływają na rozwiązania innych dziedzin życia.

•    W niektórych krajach obserwujemy załamanie linii rozwoju prawa prywatnego. Przełom wieku XIX i XX -statyczne nastawienie do prawa prywatnego. Słabo akcentowane nowe rozwiązania - oparcie na założeniach prawa natury (ABGB, Kodeks Napoleona).

•    Kodeksy (ABGB, KN, BGB) cechował indywidualizm wobec jednostki - ukryta doktryna liberalizmu.

•    Wojna i kryzys wojenny dokonały wyłomu w podejściu do prawa. Zmieniła się sytuacja gospodarcza po I wojnie światowej. Zmiany w sferze prawa prywatnego. Nowe formy instrumentów prawnych. Odnawialne ustawodawstwo, nowe idee (idea solidarności, prawa słusznego, prawa podmiotowego jednostki). Prawo prywatne zaczęto traktować jako swoiste ograniczenie wzajemnej wolności.

•    Zaczęto realizować nowe podejście - w^rolność - tak; ale z ochroną strony słabszej (zagwarantowanie ochrony jej interesów) - odrzucenie prawno-naturalnych założeń.

•    Nową ideą solidaryzm społeczny - w celu ochrony osoby słabszej. Swoista socjalizacja prawa cywilnego -ułatwianie dostępu do prawa.

•    Nowości:

o Układy zbiorowe pracy - nowość, nowe źródła prawa. Wymuszone zmianą stosunków' gospodarczych i potrzebą ochrony strony słabszej (pracownika).

o Zmieniający się stosunek sędziego do stosowania prawa, do ustaw. Bywał wyposażany w prawo względnie twórczego wypełniania luk ustawowych. Poparcie dla autonomii sędziowskiej (zwolennikiem m. in. F. Zoll)

•    Uświadamiano sobie potrzebę ujednolicenia praw'a na arenie międzynarodowej (m. in. prawo wekslowe)

•    1926 - powalanie Ogólnoeuropejska organizacja pow iązana z Ligą Narodów' mająca zająć się unifikacją prawa (obecnie unifikacja w ramach prawa unijnego).

•    Problemy dostrzegane także na ziemiach polskich - różne sy stemy prawa, różne metody kodyfikacji. Potrzeba unifikacji prawa wyraźnie dostrzegalna.

•    Na jakiej zasadzie obowiązywały przepisy po 11.11.1918 roku? Zadecydowano o przejściowym utrzymaniu prawa zaborczego do czasu ujednolicenia i skodyfikowania prawa wg norm polskich. Przepisy zaborcze nie obowiązywały jednak jako prawo obce, ale traktow ano je jako dzielnicowe prawo polskie.

•    W praktyce ogłaszano, że przepisy sprzeczne z polską racją stanu przestają obowiązywać. Niezbędnych korekt w zakresie uchylania ustaw dokonywała Rada Ministrów (rząd). Jedynym kryterium oceny ważności/ nieważności uchwały RM decydowało, czy uchylona ustawa działała na niekorzyść grup społecznych (uprzywilejowywała jedną grupę - uprzywilejowanie z tytułu narodowości, religii).

•    Zasadę utraty mocy przez akty' prawne sprzeczne z polską racją stanu podkreślał NSA (1922)

•    Konstytucja marcowa w art. 126 'stanowiła, że wszystkie przepisy i akty prawne sprzeczne z jej zasadami mają być uchylone, a treść pozostałych mają być z treścią konstytucji uzgodniona

¹ Art. 126.

Niniejsza Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ma moc obowiqzujqcq z dniem jej ogłoszenia, względnie - o He urzeczywistnienie jej poszczególnych postanowień zawisło od wydana odpowiednich ustaw - z dniem ich wejścia »■ Zycie.