3574672254

20 1. Uwarunkowania rozwoju.

nia przeciwieństw, rozwijania perspektywy biograficznej. Jednocześnie jest to okres „opuszczania” wcześniejszej ery życia. Wraz z wychodzeniem z poprzedniej fazy, czyli wczesnej dorosłości, przed jednostką pojawiają się zadania okresu przejściowego: zakończenie ery wcześniejszej, większy stopień indywiduacji przez integrowanie konfliktów i przeciwieństw, zainicjowanie nowej ery i nowej struktury życia¹⁹. Okres przejściowy wymaga dokonania oceny przeszłości i często porzucenia złudzeń co do własnej sytuacji życiowej (rozwojowej). W konstruktywnym przeżywaniu tego etapu pomagają tzw. mechanizmy przystosowawcze, czyli określone umiejętności, do których Robert Peck zalicza:

1.    Nauczyć się wyżej cenić mądrość niż siłę lub atrakcyjność fizyczną.

2.    Osoby obu płci powinny wypracować nowe kryteria wzajemnej oceny — mniej opierając się na atrakcyjności fizycznej a bardziej na indywidualności drugiej osoby.

3.    Wykształcenie w sobie umiejętności zmiany obiektu zaangażowania emocjonalnego — zarówno w odniesieniu do ludzi, jak i form aktywności.

4. Zachowanie elastyczności umysłowej, otwartości na nowe idee i sposoby działania⁵⁰.

Etap przejściowy między wczesną i średnią dorosłością kończy się około 45. roku życia, następuje okres stabilizowania się nowej struktury życia, a integracja osobowości osiąga wyższy poziom. To pozwala na lepsze niż wcześniej określenie planów co do dalszej pracy, relacji z rodziną, wykorzystania czasu wolnego. Mogą się jednak i w tym okresie pojawić kryzysy rozwojowe (np. kryzys pustego gniazda, związany z odejściem z domu dorosłych już dzieci).

Kolejnym stadium jest wchodzenie w lata pięćdziesiąte, a następnie kulminacja wieku średniego, czyli wiek od 55. do 60. roku życia. Jest to czas wykorzystywania osiągnięć, kiedy najczęściej realizują się aspiracje i projekty zaplanowane dekadę wcześniej, czyli około 40.—45. roku życia. Podjęte wówczas decyzje i plany zaczynają przynosić owoce w obecnym stadium, stąd okres ten nazywany jest kulminacją⁵¹. Atrybutem potwierdzającym kulminację może być dokonanie się opus magnum, dzieła życia jako zwieńczenia fazy wieku średniego⁵². Stadium to jest ostatnim podokresem wieku średniego, po którym rozpoczyna się okres późnej dorosłości (starość).

⁴⁹    L. M i ś: Ery i fazy rozwoju w życiu człowieka dorosłego w ujęciu Danieła J. Leuin-sona. W: Duchowy rozwój człowieka..., s. 54.

⁵⁰    Za: A. B i rc h, T. M a 1 i m: Psychołogia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Przeł. J. Łuczyński, M. Olejnik. Warszawa 1998, s. 141.

⁶¹    L. M i ś: Ery i fazy..., s. 56.

⁶²    W. Szew c z u k: Psychołogia człowieka dorosłego. Warszawa 1961.