3574672285

2.3. Rozwój zawodowy nauczyciela _ 43

ryfikuje, analizuje dotychczasowe sposoby działania. W wymiarze instytucji powinien na tym etapie istnieć sprawny system komunikacji, który umożliwi współpracę pomiędzy nauczycielami. Faza trzecia: amplifika-cja — musi w niej dojść do korzystnej interakcji między wszystkimi zaangażowanymi w zmianę osobami. Faza ta polega na przejściu od działania jednostki do włączenia w te działania innych pracowników instytucji. Rozwija się w ten sposób wspólna odpowiedzialność za podjęte zmiany. Czwarta faza: rekonstrukcja — przejście od projektowania zmian do ich wprowadzania. Nauczyciele zaczynają stosować w praktyce zaprojektowane zmiany. Dzięki temu czynności zawodowe nabierają nowego wymiaru. Zmiana ta prowadzi także do jakościowo nowego funkcjonowania instytucji. Ostatnia, piąta faza: transformacja — zmiany na tym etapie zostają sformalizowane. Nowe działania jednostki zostają usankcjonowane, a instytucja adaptuje zmiany⁶⁰.

Opisane zmiany mają charakter cykliczny — po pewnym czasie ponownie odczuwana jest potrzeba zmian, dochodzi do modyfikacji, transformacji i rekonstrukcji. Model SMART opiera się na koncepcji R. Bagoz-ziego, który w specyficzny sposób tłumaczy proces rozwoju. Według niego, rozwój ma charakter cykliczny i polega na odczuciu niepewności przez pewność, do niepewności, od poczucia zadowolenia z siebie do poczucia niezadowolenia i chęci zmiany, od spokoju do niepokoju. Rozwój zawodowy odbywa się w kontekście zmian społecznych i prowadzi do powstawania niezależnej postawy zawodowej⁶¹.

Interesującą próbę kompleksowego ujmowania rozwoju nauczyciela opisuje H.L. Dreyfus, który opiera drogę zawodową nauczyciela na pięciu fazach, opisujących określone umiejętności nauczyciela oraz jego koncepcję własnej pracy Dreyfus wyróżnił następujące poziomy rozwoju nauczyciela:

•    Poziom 1 — Nowicjusz (sztywne trzymanie się zasad, planów, niewielka percepcja sytuacyjna, brak własnych osądów).

•    Poziom 2 — Zaawansowany początkujący (bazowanie na atrybutach i aspektach sytuacj wcześniej poznanych, wciąż ograniczona percepcja sytuacji, wszystkie atrybuty pracy wartościowane jednakowo).

•    Poziom 3 — Kompetentny nauczyciel (częściowe postrzeganie swoich działań w dalekosiężnej perspektywie, świadome i celowe planowanie, standaryzacja i zrutynizowanie działań).

•    Poziom 4 — Biegły nauczyciel (holistyczne postrzeganie sytuacji edukacyjnych, dostrzeganie spraw istotnych i nietypowych, samodzielne podejmowanie decyzji, które nie wymagają już wysiłku).

⁶⁰ Tamże.

^6: Tamże, s. 55.