W ocenie narażenie brano również pod uwagę Inne eleaenty uwzględnione w normatywach radzieckich, a mianowicie ciężar obsługiwanych narzędzi 1 obrabianych detali oraz warunki mlkroklimatyczne. Najcięższymi narzędziami posługiwali się pilarze. Ciężar piły motorowej BK^ bez paliwa wynosi 11*6kg, co przekracza limit 10 kg zalecany w normatywach higienicznych. Warunek tego normatywu nie był również spełniony w grupie oczyezczaczy odlewów, którzy okresowo poddawali obróbce detale o ciężarze przekraczajęcym 10 kg.
Warunki alkrokllmatyczne w jakich pracowali szlifierze, oczyszczacze, polerownicy i formlerze utrzymywały się w granicach określonych normami radzieckimi. Najwięcej zastrzeżeń pod tym względem budzę warunki pracy pilarzy. Nie odpowiadaję one wymaganiom normy radzieckiej, a ponadto pilarza nie maję możliwości okresowego ogrzania ręk w specjalnych pomieszczeniach, ani umycia ręk w ciepłej wodzie po zakończeniu pracy. Niekorzystne warunki mi-kroklimatyczne stwierdzono ponadto na stanowiskach kowali resorowych. Temperatura powietrza w pomieszczeniach produkcyjnych w okresie zimy często była niższa od 16°C.
WBżnę rolę w ocenie narażenia zawodowego na drgania mechaniczne odgrywa również stan techniczny narzędzi. Wiadomo bowiem, że narzędzia zużyte i źle konserwowane staję się źródłem drgań o wysoce szkodliwych parametrach, przyśpieszajęcych rozwój patologicznych zmian w organizmie człowieka. Najwięcej zastrzeżeń budził stan techniczny narzędzi w Pomorskiej Odlewni i Emaliernl w Grudziędzu, Zakładach Metalowych w Radomiu 1 Zakładach Wyrobów Nożowniczych "Gerlach"* Park narzędziowy wymienionych zakładów był w znacznym stopniu wyeksploatowany. W osi tarcz szlifierskich stwierdzono duże luzy, powierzchnie ścierne tarcz nie były dokładnie wyrównane, co powodowało powstawanie drgań o większej intensywności. Ifcrzględniajęc wszystkie elementy decydujęce o wielkości narażenia, najbardziej eksponowane na drgania mechaniczne grupę pracowników byli szlifierze kluczy samochodowych. Na Innych stanowiskach pracy również stwierdzano przekroczenia dopuszczalnych prędkości drgań, nie były one jednak tak znaczne lub występowały tylko w niektórych pasmach oktawowych.
Radzieckie normatywy higieniczne nie znajduję zastosowania przy ocenie niektórych źródeł wibracji. Przykładem mogę być np. stanowiska kowali resorowych. Praca ich polega na ręcznym formowaniu piór resorów, które stanowię źródło wstrzęsów. Metoda pomiarów wstrzęsów wymaga specjalnego układu pomiarowego, jakim autor nie dysponował. Ocena skutków ekspozycji na wetrzęsy upoważnia do uznania tego rodzaju zatrudnienia za szczególnie niebezpieczne i stwarzajęce duże ryzyko występienia zespołu wibracyjnego.
4.2. Omówienie wyników badań podmiotowego i przedmiotowego
W diagnostyce zespołu wibracyjnego dużę rolę odgrywa wnikliwe i dokładne badanie podmiotowe. Podczas zbierania wywiadu chorobowego nie należy sugerować badanemu konkretnych objawów. Miarodajność wywiadu w dużej mierze zależy od spontaniczności zgłaszanych dolegliwości. W sprawach roszczeniowych wartość uzyskanych od pacjenta informacji jest traktowana jako problematyczna i wymaga wnikliwej oceny. Przy zbieraniu wywiadu nie należy ogra-