Top 49 bmp

— Test wymyślania tytułów króciutkich opowiadań. Przy ocenie wyników brane są pod uwagę i najwyżej punktowane odpowiedzi bardzo rzadkie, błyskotliwe i nie pozbawione oczywiście związku z tematem.

Nasuwa się spostrzeżenie, że wymienione próby nalezą^do tej samej klasy zadań co test nowych zastosowań, opisany wyżej w związku ■Z płynnością ideacyjną i semantyczną giętkością spontaniczną. Różnica sprowadza' się do' interpretacji wyników.    ■ ^ ,

*    Ryc. 18. Rozwiązanie „testu zapałek'

Jeśli zważyć, że oryginalność może się przejawiać w rozmaitych sferach ludzkiego działania, zaskakujące jest umiejscowienie przez Guil-forda zdolności o tej nazwie w jednej konkretnej „komórce” modelu umysłu: ma tu być mianowicie zdolność dokonywania transformacji na materiale semantycznym, oczywiście transformacji rzadko spotykanych.

J. P. Guilford podaje, że nie udało się wyodrębnić innego czynnika oryginalności¹. Być może wynika to częściowo z niedostatecznego zaawansowania badań, zwłaszcza w dziedzinie wytwarzania treści figuralnych², jednak fiasko poszukiwania dalszych elementarnych zdolności, odpowiedzialnych za oryginalność produktów myślenia, ma naszym zdaniem głębsze przyczyny. Oryginalność jest fundamentalną cechą dzieł twórczych. W autentycznych, społecznie wartościowych produktach twórczości stanowi ona przymiot, uzyskiwany w wyniku dłuższej zwykle i skomplikowanej działalności, angażującej wiele intelektualnych i pozaintelektualnych cech osobowości, działalności podlegającej w dodatku licznym wpływom środowiska. Jest tedy najbar-

dziej prawdopodobne, że przymiot ten co najwyżej w rzadkich wypadkach jest emanacją jakiejś jednej, szczególnej zdolności elementarnej, w zasadzie zaś — powstaje jako reztdtat interakcji całej konstelacji czynników. Wśród czynników tych niektóre zdolności elementarne mogą odgrywać uprzywilejowaną rolę. Guilford przyznaje, że racjonalne jest upatrywanie związku oryginalności z giętkością wytwarzania treści³. Oryginalność ma w sobie coś z giętkości'szczególnej, wykraczającej poza kyąg dobrze, znanych reakcji.    ^

A teraz spróbujmy zapoznać się z konkretną techniką .badania wyróżnionej na wstępie* formy oryginalności. Będzie to technika oparta na przewidywaniu konsekwencjfniezwykłych zdarzeń.

Instrukcja do próby oryginalności

1.    Przygotuj papier i przyrząd do pisania.

2.    Zadanie Twoje polegać będzie na pisaniu zwięźle w punktach w ciągu 10minut przychodzących Ci na myśl konsekwencji,2 opisanych niżej krótko zdarzeń.

Przykład:

Co by było, gdyby ludzie zyskali nagle zdolność swobodnego przechodzenia przez ściany? Oto przykładowe odpowiedzi;

~ Zwiększy się liczba kradzieży.

—    Wzrosną zastępy policji,

—    Fabrykanci zamków stracą sen.

—    Wynalazcy opatentująnowezabezpieczenia pomieszczeń.

—    Chłopcy z ostatnich ławek częściej będą uciekać na wagary itd., itp.

3.    Przeczytaj podane niżej opisy 2 hipotetycznych zdarzeń (nie są one tłumaczeniem obcych wzorów, choć przy odrobinie tak cenionej u nas ironii można powiedzieć, iż i y I ko pozornie są one mniej fantastyczne niż przykłady, używane w podobnych próbach przez Amerykanów, którzy polecają snuć konsekwencje utraty przez całą ludzkość potrzeby jedzenia, snu itp.).

Najwyżej cenione będą odpowiedzi rzadko spotykane (w grupie Twoich kolegów), I cez wiążące się oczywiście z tematem.

Zadania:

1. tło by było, gdyby zrealizowano w naszym kraju zasadę, że w każdej klasie wszystkich szkół podstawowych i średnich (a więc także w zasadniczych szkołach zawodowych i technikach) może być najwyżej 15 uczniów.

2. Co by było, gdyby wszyscy pracownicy naszych fabryk i urzędów przeszli czteromiesięczny wieczorowy kurs organizacji pracy, ucząc się przez połowę tego czasu wyłącznie spraw związanych z organizacją własnego stanowiska pracy.

103

1

   J- P. Guilford: Personality. Op. dt.; s. 388.

2

   Uwzględnić też wypada, iż model Guilforda pomija uzdolnienia związane z komponowaniem muzyki.

3

Tamże; s. 389.