3702671850

[366] O MOWIE LUDOWEJ W KKZĘCINIE. 35

Składnia.

34.    Rodzaj.

Ze zmiana formy zmienia się i rodzaj, stąd są niasc. topól — topola, strof — (kara, strafe), qorąⁿc — gorąco, marek — marka, dozy-votelc — dożywocie, fem. uodbyć — odbyt.

35.    Składnia w zdaniu prostem.

1.    Podmiot.

Zdania bezpodmiotowe: wela mu lat bywoda mi śe pozryć—zn. mniej więcej: patrzę ja, aż tu coś itd., bywo juz wecór, Tomkowi riima dźivoty_: tak gruch ueswo, Magdźe vzeno bondiore, tak jes naprane grusek, i t. d.

2.    Łącznik opuszcza się bardzo często, zwłaszcza w mówieniu ży-wem, prędkiem; opuszczanie łącznika jest w ogóle cechą mowy ludowej. Przykładów przytoczyć by można wiele, ale nie potrzeba: jeden tylko ciekawszy (co do słowa autentyczny): jak chmury dyscore, to mokre, a jak pogodne, to suche, to śe tak rachuje (sądzi, mówi); albo: vy se cytaóe a preće ram juz ńe widok, albo: ^uón pono farnelijd do vds (krewny wam).

3.    Orzeczenie.

Orzeczenie zgadza się oczywiście w liczbie z podmiotem. Wyjątek stanowi powszechne t. zw. „dwojenie^. Mówiąc o osobie starszej, poważniejszej, używa się liczby mnogiej, choć podmiot jest w liczbie pojedynczej: matuśa pryśli, tatuś śeko^m, może śe pan napiją^m. Mówiąc do kogoś, używa się 1. mn. kaz jedzeće?, przyczem orzeczenie przymiotnikowe może być w 1. pojed. lub mn. tacyśće mw^udry albo tacyśće mcfdry^ albo wreszcie: taMtiśće mąⁿndry.

W czasie przeszłym, złożonym z part. praet. act. II. i słowa być osoba trzecia zwykle zastępuje pierwszą, tak w sing. jak w plur.: ja by u, ja chodźów, my byli* my chodzili, chodźelimy, jesce by my \qⁿcy uueswy. jdby volav\, zęby my ma wy cas_t toby my vytrqswy trdve ze zboza_} zęby my pośli\ — także słowo być w praes. ma tę samą właściwość: ja jes(tj w plur. my so^m. w 2. os. vyśće sq^m.

Czas przyszły złożony może mieć formy: bede md u, bede mec\ mdw bede i nieć bede.

4.    Infinitivus jako przedmiot: znam cytać.

Użycie przypadków :

nom. bedemy welcsy pryjdćele, ta droga mu śe slraśńe dwuga widźawa;

accus. dopdd te piń(fdze₎ \em ptaki (zn. wiem, gdzie jest gniazdo);