3848093590

BUDOWNICTWO KRAKOWSKIE XVT/XVII W. 663

nice, często w złym stanie. Mimo iż funduje się nowe bursy, co wymagało nakładów pieniężnych, stare bursy pozostawały w zaniedbaniu. W r. 1618 Sebastian Petrycy ubolewał, że stara bursa Jerozolimska założona przez Zbigniewa Oleśnickiego znajduje się w ruinie, gdyż dawne dochody zde-waluowały się, a nie ma nowych hojnych ofiarodawców ⁷⁰.

Uniwersytet nie rozbudowuje swoich gmachów, natomiast obok starej siedziby Akademii powstaje w latach 1639—1644 nowy budynek szkolny z inicjatywy Gabriela Władysławskiego i Bartłomieja Nowodworskiego⁷¹;

6. BUDOWNICTWO SZLACHECKIE, MAGNACKIE, KRÓLEWSKIE

Miasto, które faktycznie i oficjalnie przestało być stolicą kraju, opuszczone przez dwór i pozbawione znaczenia politycznego, a równocześnie tracące coraz bardziej znaczenie handlowe — nie było atrakcyjne dla szlachty. Toteż szlachta i magnaci nie zabiegają już o nabywanie domów w Krakowie, nie zakładają tu swoich siedzib, a wręcz przeciwnie — chętnie wyzbywają się nieruchomości czy to sprzedając je, czy też oddając na fundacje kościelne. Klasztory jezuitów, bernardynów, bernardynek, karmelitów bosych i trzewiczkowych, dominikanek — budowane są na miejscu dawnych dworków i kamienic szlacheckich bądź wykupionych przez konwent, bądź ofiarowanych kościołowi.

Szlachta nie dba o swoje domy w Krakowie. Kamienice szlacheckie tak jak mieszczańskie znajdują się w stanie zaniedbania i ruiny⁷². Szlachta nie widzi obecnie korzyści z utrzymywania posiadłości w mieście. Kamienica Andrzeja Firleja w Rynku stała przez szereg lat w godnym pożałowania stanie, aż wreszcie część jej zawaliła się powodując znaczną ruinę ⁷³.

Kamienice należące do duchowieństwa i instytucji kościelnych także niekiedy są zniszczone⁷⁴, ale na ogół księża i zakonnicy okazują więcej dbałości o swoją własność. Duchowni też zabiegają o budowę nowych domów lub przebudowę starych. Np. ks. Stężyca prowadzi — nie bez pewnych perypetii — budowę nowej kamienicy przy ul. św. Anny⁷⁵. Archiprezbiter NMP przebudowuje gruntownie w pierwszych latach XVII w. Prałatówkę. jedną z najpiękniejszych kamienic krakowskich⁷⁶.

Przez cały wiek XVII nie słyszymy o budowie dworów i pałaców, poza pracami budowlanymi w pałacu biskupim i w pałacu Wielopol-

⁷⁰    Sebastian Petrycy z Pilzna, Pisma wybrane t. I, wyd. W. Wąsik, Warszawa 1956, s. 583—4.

⁷¹    J. L e n i e k, Książka pamiątkowa ku uczczeniu jubileuszu trzechsetnej rocznicy założenia gimnazjum św. Anny, Kraków 1888. St. Tomkowie z, Przyczynki, S. 66—74. Zob. też WAP Kr. 1379, AQ, s. 146—7, 148, 151—2 etc.

⁷²    Por. np. kamienica M. Silnickiego przy Małym Rynku lub kamienica St. Branickiego na rogu ul. Wiślnej i św. Anny (WAP Kr. 1378, AQ, s. 44—5, 45—7).

^7S WAP Kr. 1379, AQ, s. 421 [1658 r.], przedtem kilkakrotnie opisywana m. in.

w r. 1653 i latach poprzednich.    ,

⁷⁴    Por. np. kamienica dominikanów w r. 1638 bardzo zniszczona (WAP Kr. 1379. AQ s. 12). podobnie kamienica franciszkanów w r. 1645 (tamże, s. 230).

⁷⁵    Zob WAP Kr 1378 AQ. s. 53. 55—6, 170—1 (wzmianki z lat 1608 i 1611).

⁷⁶    St. Tomkowicz, Pralatówka parafii NMP w Krakowie i jej architekci. -RKrak.“ t. I.