3870137302

76 A GRYFF-K.ELLER

Metoda ta zasługuje na dokładniejsze omówienie ze względu na obszar potencjalnych zastosowań jak i liczbę doniesień o skutecznym jej wykorzystaniu. Odmiany (S) i (R) chlorków kwasu Moshera o wysokiej czystości optycznej są handlowo dostępne, jakkolwiek dosyć drogie. Opracowano szereg szczegółowych procedur acy-lowania różnych klas związków za po mocą chi orko w lub wytwarzanych in situ bezwodników kwasu Moshera [16]. Bardzo oryginalna i wygodna procedura nadająca się do otrzymywania pochodnych amin i alkoholi polega na zastosowaniu, jako odczynnika derywatyzującego, żywicy polistyrenowo-karboksylanowej, z którą w postaci mieszanego bezwodnika związany jest kwas Moshera, lub jego analog z podstawnikiem 9-antrylowym [12, 17]. Alkohol lub aminę badaną, rozpuszczoną w CDC1₃ umieszcza się w probówce NMR-owej, dodaje żywicy, wytrząsa i po odpowiednim czasie (5 min do kilku godz.) rejestruje widmo.

MeO

Duża skuteczność metody rozróżniania enancjomerów, polegająca na wprowadzaniu do badanej cząsteczki reszty kwasu Moshera, wynika z kilku powodów. Reszta ta ma spore wymagania steryczne i wprowadzenie jej wymusza określone konformacje molekuły diastereomeru, na ogól znacznie różniące się dla enancjomerów cząsteczki badanej. Podobne znaczenie ma fakt, że trzy grupy - fenylowa, metoksy-lowa i trifluorometylowa mają bardzo różniące się między sobą własności elektryczne. Ponadto wymienione trzy grupy, a zwłaszcza grupa fenylowa, wnoszą do ekranowania jąder magnetycznych anizotropowe efekty dalekiego zasięgu. Skutkiem tego następuje lepsze różnicowanie się sygnałów w widmach NMR diastere-omerów, pochodzących od różnych enancjomerów badanej molekuły. Dla wzmocnienia efektów różnicujących proponowano stosowanie analogów kwasu Moshera z podstawnikami naftylowymi lub antrylowymi o większej anizotropii ekranowania i większej zawadzie przestrzennej. Można również znaleźć wiele doniesień o stosowaniu pochodnych kwasu migdałowego i szeregu kwasów o podobnej budowie, wykazujących lepsze lub gorsze właściwości różnicowania enancjomerów [2, 9-12] (Rys. 6).

Z perspektywy badań spektroskopowych bardzo korzystne jest że grupy CH₃0-• CF_?— charakterystyczne dla pochodnych kwasu Moshera dają w widmach odpowiednio 'H i ^l9F NMR łatwo rozpoznawalne sygnały. Cenne jest zwłaszcza rozsze-