120139544

98 ARTYKUŁY

METODY KOOPERACYJNE

Katalogowanie Online. Metoda ta polega na tym, że jest utrzymywany centralny katalog, do którego współpracujące biblioteki dodają opisy posiadanych dokumentów i kopiują zeń opisy do swoich katalogów lokalnych. Bibliotekarz katalogując daną pozycję, wyszukuje w trybie Online w katalogu centralnym sieci bibliotecznej — w skład której wchodzi jego biblioteka — odpowiedni opis i kopiuje go, również w trybie online, do swojego katalogu lokalnego. Zwykle opis taki jest przed skopiowaniem modyfikowany w zależności od potrzeb. Jeśli szukanego opisu nie ma w katalogu centralnym, zainteresowana biblioteka sporządza go sama, a następnie transmituje do katalogu centralnego. Naturalnie zawsze obowiązują ustalone zasady rozliczeń, w ramach których biblioteka otrzymuje gratyfikację za dostarczony opis bądź płaci za opis skopiowany z katalogu centralnego.

Niewątpliwie jednym z najczęściej i najpowszechniej wykorzystywanych katalogów centralnych jest Online Union Catalog (OLUC) należący do Online Computer Library Center (OCLQ w Stanach Zjednoczonych (Dublin, Ohio). Utworzony w 1971 r. zawiera obecnie ponad 25 min rekordów. Pozwala to korzystającym zeń blisko 12 000 bibliotek w 40 krajach unikać samodzielnego opracowywania co najmniej 8 wydawnictw na 10 nabywanych [3, s. 4; 5, s. 3-4]. Do katalogu włącza się ok. 5500 opisów dziennie. Prawie 75% opisów znajdujących się w katalogu OLUC pochodzi od współpracujących bibliotek, pozostałe są dostarczane na taśmach magnetycznych przez Bibliotekę Kongresu, Bibliotekę Brytyjską, Narodową Bibliotekę Medyczną Stanów Zjednoczonych i Bibliotekę Narodową Kanady [4, s. 2]. Biblioteki kopiują do swojego katalogu odpowiedni opis z katalogu OLUC, dokonując modyfikacji i umieszczając równocześnie w tymże opisie w katalogu centralnym swoje siglum, wykorzystywane w trakcie wypożyczeń międzybibliotecznych.

W podobny sposób odbywa się kopiowanie opisów z katalogu centralnego Western Library NetWork (WLN, Washington), liczącego ok. 8 min rekordów. Z bazy WLN korzysta ok. 600 bibliotek (ok. 70 ma prawo tylko do odczytywania danych bez możliwości ich kopiowania i modyfikowania) [10, s. 4]. W zasadzie identyczna procedura ma również miejsce w systemie University of Toronto Library Automated System (UTLAS). Dzięki podsystemowi katalogowania Online CAtalogue Support Service (CATSS) ok. 2500 bibliotek w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii może korzystać z bazy danych zawierającej ponad 50 min rekordów w formacie MARC. Z sieci europejskich warto wymienić system Project for Integrated Catalogue Automation (PICA) działający na terenie Holandii i stopniowo obejmujący także biblioteki niemieckie (Dolna Saksonia). Do bazy danych liczącej już ponad 10 min rekordów wprowadzono w 1992 r. ponad 430 000 opisów drogą online. Z bazy tej korzystały 24 biblioteki (głównie medyczne) [6, s. 20].

Lokalne korzystanie z katalogu centralnego. Sposób ten zakłada, że centralny katalog bądź jego fragment dostarczany jest do