3870137675

RAPORT RPO

na główne systemy" (s. 102) bądź wyższe funkcjonowanie poznawcze. Istnieją dwa rodzaje myślenia, z których jeden - myślenie werbalne - zależy od wczesnej komunikacji w języku migowym, dzięki której dzieci głuche otrzymują wiedzę o świecie, a także internalizują normy i wartości społeczno-kulturowe w trakcie socjalizacji, a drugi - myślenie niewerbalne - zależy od oddziaływania struktur gramatycznych języka migowego o charakterze wizualno-przestrzen-nym (Akamatsu i in., 2000; Emmorey i in., 1993; Lillo-Martin, 1997). Opanowanie gramatyki języka migowego sprzyja rozwojowi zdolności przestrzennych, na co wskazują badania Capirci i in. (1998): dzieci słyszące, które uczęszczały na kurs języka migowego przez dwa lata, osiągnęły wyższy poziom rozumowania przestrzennego od dzieci słyszących nieznających języka migowego.

Pewne poparcie dla tezy Lillo-Martin (1997) może pochodzić z doświadczeń eksperymentalnych Courtina (2000; Courtin, Melot, 1998), który badał wpływ składni języka migowego na rozwój rozumienia stanów umysłowych u 5-6-let-nich DGRG. W jednym z zadań na teorię umysłu (zadanie nieoczekiwanej zmiany) dziecko obserwuje scenę, w której jedna lalka w obecności drugiej lalki wkłada do jednego z trzech pudełek (np. czerwonego pudełka) zabawkę, po czym druga lalka opuszcza pokój, a pierwsza lalka przerzuca wspomnianą zabawkę do jednego z dwóch pozostałych pudełek (np. niebieskiego). Po powrocie drugiej lalki, która nie widziała tego zdarzenia, dziecku zadaje się pytanie: Gdzie druga lalka najpierw poszuka zabawki? Dziecko musi udzielić odpowiedzi zgodnie z wiedzą drugiej lalki na temat schowanego przedmiotu, a niezgodnie ze swoją własną wiedzą. Oznacza to, że musi ono uwzględnić fakt, że druga lalka nie była świadkiem wspomnianego zdarzenia, wskutek czego będzie przekonana o znajdowaniu się zabawki w jej pierwotnym miejscu, czyli w czerwonym pudełku. Wymaga to od dziecka przechodzenia ze sfery percepcyjnej do sfery pojęciowej. W obu badaniach DGRG wykazały się lepszym rozumieniem stanów umysłowych niż dobrane wiekowo DSRS, które z kolei przewyższały pod tym względem 6-7-letnie DGRS. Różnice między DGRG a DSRS wynikają - zdaniem Curtea - z prezentowanych przez tych pierwszych umiejętności niezbędnych do przetwarzania języka migowego, takich jak interpretacja odwróceń, wytwarzanie wizualnych obrazów umysłowych, przekształcanie perspektyw wizualnych¹¹. W dyskursie odbywającym się w języku migowym " Wizualno-przestrzenna percepcja, pamięć i przekształcenia umysłowe decydują o przetwarzaniu gramatyki wjęzyku migowym, a także mają duże znaczenie w procesach wizualnej obrazowości umysłowej. Użytkownik języka migowego używa przestrzeni z własnego punktu widzenia, a odbiorca, będący również użytkownikiem tego języka, musi umysłowo odwrócić przestrzenne relacje w celu ustalenia prawidłowego układu przestrzennego (Lillo-Martin, 1997).

24