4189284303

Rozdział 2

Celem tego rozdziału jest jedynie krótkie przypomnienie podstawowych pojęć związanych z pomiarem. Szczegółowe zgłębienie tematu, zwłaszcza algorytmów szacowania niepewności pomiarów bezpośrednich (krótka i długa seria pomiarów) oraz pomiarów pośrednich wymaga przestudiowania literatury, której spis podano na końcu niniejszego opracowania.

Zgodnie z Przewodnikiem PKN-ISO/IEC Guide 99:2010 Międzynarodowy słownik metrologii. Pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane (VIM) pomiar to proces doświadczalnego wyznaczenia jednej lub więcej wartości wielkości, które w zasadny sposób mogą być przyporządkowane wielkości. Wielkość to właściwość zjawiska, ciała lub substancji, którą można wyrazić ilościowo za pomocą liczby i jednostki miary.

Metoda pomiarowa to ogólny opis logicznego uporządkowania działań wykonywanych przy pomiarze. W metrologii wielkości geometrycznych najczęściej stosowane są:

•    metoda pomiarowa bezpośrednia, gdy wartość wielkości mierzonej odczytuje się bezpośrednio z urządzenia wskazującego przyrządu pomiarowego; np. pomiar średnicy wałka mikrometrem, pomiar średnicy wałka metodą różnicową za pomocą czujnika zamocowa-nego w podstawie pomiarowej i stosu płytek wzorcowych, pomiar chropowatości powierzchni profilografometrem;

•    metoda pomiarowa pośrednia polegająca na pomiarze bezpośrednim n wielkości (Xi, X₂, ..., X_n), a następnie na podstawie wyników tych pomiarów obliczeniu wielkości poszukiwanej Y ze wzoru (2.1); np. pomiar średnicy otworu z kołnierzem za pomocą dwóch kulek i głębokościomierza mikrometrycznego, pomiar średnicy podziałowej gwintu metodą trój wałeczkową.

(2.1)

Y=f(X_hX₂, ...,X_n)

Kompletny wynik pomiaru obejmuje:

• estymatę x wartości prawdziwej x₀ wielkości mierzonej. Estymata x stanowi przybliżoną ocenę wartości prawdziwej x₀ wielkości mierzonej;

Strona 10