4307685857

Łączenie teorii i praktyki w kształceniu studentów edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

działań technicznych, nie można sformalizować, zadekretować ani do końca określić¹⁴. Refleksyjna praktyka jest kwestią podstawową w kształceniu nauczycieli. Poprzez doświadczenie dostarcza się odrębnej w iedzy, która pomaga rozw ijać umiejętności zawodowe, uczy bycia nauczycielem. '‘Refleksyjne doświadczenie praktyczne to takie doświadczenie, w którym człowiek jest postaw iony wobec konieczności modyfikacji zamierzonych działań”¹⁵.

Nawiązywanie do koncepcji "refleksyjnej praktyki” w rozważaniach dotyczących teoretycznego i praktycznego kształcenia nauczycieli można uzasadnić tym, że nauczyciel w swojej pracy zawodowej staje wobec nowych sytuacji dydaktyczno-wychowawczych. Jego działalność nie może być do końca sformalizowana i wymaga ciągłego poszukiwania nowych rozwiązań. Plan działania nauczyciela konkretyzuje się w toku jego działania pedagogicznego i jest zależny od sytuacji edukacyjnych które są niepow tarzalne. Opisywane w podręcznikach sytuacje są różne od tych jakie nauczyciel spotyka w klasie. Dlatego mistrzostwo nauczyciela w inno być poparte z jednej strony gruntowną wiedzą teoretyczną, z drugiej twórczą interpretacją różnych często niepowtarzalnych sytuacji¹⁶. Nauczyciel za każdym razem musi definiow ać sytuację i na tej podstawie wytwarzać potrzebne mu zasady i normy działania¹⁷. Jest autonomiczny w wyborach, samodzielnie i twórczo myślący. Czyli w pracy nauczyciela, a tym samym w procesie jego kształcenia pow inna mieć miejsce refleksyjna praktyka. Na poparcie tych sformułowań można przytoczyć kilka wybranych właściwości działania pedagogicznego wymagającego refleksji. Pierwszą, jest prakty czne rozwiązywanie licznych problemów do których nie można zastosować zbioni tw ierdzeń i tradycyjnych procedur, ponieważ środowisko pracy nauczyciela jest bardzo zróżnicowane, uczniow ie są indyw idualnościami. Wymaga to od nauczyciela zrozumienia każdej unikatowej sytuacji i znalezienie rozwiązań. Bywają oczywiście nauczyciele którzy uważają, że do refleksji i tworzenia rozwiązań pow olani są teoretycy a oni bezkrytycznie realizują cudze pomysły, minimalizując myślenie własne. Tymczasem nierzadko owe metody nie pasują do dynamicznej rzeczywistości edukacyjnej, co bywa przyczyną rozczarowań i zniechęcenia wśród nauczycieli.

Dragą specyficzną cechą pracy nauczyciela jest to, że przychodzi mu działać z jednej strony w święcie zjawisk uchwytnych praktycznie, a z drugiej strony w świecie myśli, uczuć, wartości. Wymienione “światy” są źródłem zróżnicowanych sposobów- pedagogicznego działania. Przypuszcza się, że w rzeczywistości obserwowalnej większą rolę mają do spełnienia odwzorowania sądów uargumen-towanych empirycznie. Natomiast rzeczywistość abstrakcyjna obliguje nauczyciela do głębokiego namysłu, interpretacji refleksji. Innym argumentem przemawiającym za przydatnością refleksyjnego doświadczania sytuacji edukacyjnych przez nauczy ciela dotyczy wnoszenia w życie szkoły własnego systemu znaczeń, często nieuświadomionego. Jest to tak zwana wiedza “milcząca” która sprawia, że człowiek zachowuje się w określony sposób¹⁸. Są to często tak naturalne reakcje, że nie zostają t4 Tamże, s. 67.

t5 A. T. Pearson, Nauczyciel. Teoria i praktyka w kształceniu, Warszawa 1994, s. 164.

16    D. Sipińska, Refleksyjny nauczyciel, „Edukacja i Dialog” 1996, nr 1, s. 2.

17    H. Kwiatkowska, Pedeutologia, dz. cyt., s. 69.

18    B. Łukasik, Kształcenie nauczycieli - refleksyjnych praktyków, (w:] K. Denek K., M. Zimny (red), Edukacja Jutra. Oświata na wirażu, Warszawa 1998.

17