4442198693

366

STEFAN ŚWIEŻAWSKl

u nas przez prof. T. Kotarbińskiego terminologią możemy nazwać ściślej sformułowany kierunek materializmu somatyzmem (od greckiego terminu „soma“ — ciało), który głosi, że istnieją tylko rzeczy (reizrn) a ponad to, że każda rzecz jest ciałem. Oczywiście z tych naczelnych założeń płyną ważkie następstwa —i jest rzeczą niezmiernie ważną i zasadniczą zdać sobie sprawę z tego, jak do następstw tych na gruncie myśli chrześcijańskiej, a specjalnie ze stanowiska filozofii tomistycznej, należy się ustosunkować. Musimy się zgodzić do pewnego stopnia z reizmem i przyznać, że w pewnym sensie istnieją tylko konkretne. jednostkowe rzeczy czyli indywidua, jednostki. Jednakże, choć mniej uchwytnie, ale też realnie bytują wszelkie stosunki, cechy, czynniki, gatunki, rodzaje itp. W pełni więc realnymi są tylko rzeczy ale również i wszystko, co w rzeczach tych występuje i co w nich możemy wykryć jako rzeczywiste, jest realne, choć nie wolno nam tych składników rzeczywistości hipostazować. Tak w najogólniejszych zarysach przedstawiałaby się krytyka naczelnych założeń reizmu i związanego z mm bardzo ściśle nominał izmu. Ale głównym przedmiotem sporu z materializmem jest somatyzm. Nie każda rzecz jest ciałem, powiadają wszyscy przeciwnicy materializmu. Co więcej, pomiędzy jestestwami, które zaludniają wszechświat zachodzą głębokie różnice i to nie tylko różnice stopnia, nie tyl^o różnice wyrażające się w różnorodności cech — ale różnice istotne, sięgające aż do substancji. I jeżeli taka właśnie różnica występuje pomiędzy nieożywionymi i żywymi bytami, to równie zdecydowana różnica zachodzi między światem obdarzonym po-

dialektycznej w następujący sposób uimuje omawiane tutaj zagadnienia (Georges Politzer „Wykład‘Filozofii" P. S. W. 1950).

...„Engels w swej książce „Ludwik Feuerbach i zmierzch klasycznej filozofii niemieckiej" mówi o bycie i o myśli. Przez byt rozumie materię; przez myśl — ducha.

Aby wyjaśnić, czym jest myśl, czyli duch, i czym jest byt, czyli materia, powiemy, że:

Myśl jest naszym wyobrażeniem rzeczy; pewne nasze wyobrażenia pochodzą poprostu z naszych doznań zmysłowych i odpowiadają przedmiotom materialnym. Inne wyobrażenia, jak wyobrażenia Boga, filozofii, nieskończoności, samej myśli, nie odpowiadają przedmiotom materialnym. Rzeczą zasadniczą, którą trzeba w tym miejscu zapamiętać, jest to, że wyobrażenia, myśli i uczucia posiadamy właśnie dlatego, że widzimy i czujemy.

Materia lub byt jest to to, co pokazują nam lub co nam przedstawiają nasze doznania zmysłowe i nasze spostrzeżenia, to jest, ogólnie mówiąc, wszystko, co nas otacza, to, co nazywamy „światem zewnętrznym"... (str. 21).