4442198777

Druga grupa podobnych faktów zawiera te wypadki, w których osobnik potrafi kierować się daną cechą za pomocą np. wzroku, mimo że bodźce świetlne, którymi cecha ta działa na jego oczy, zmieniają się, a więc muszą się zmieniać również ich nerwowe odzwierciedlenia. Bodźce świetlne wysyłane przez przedmiot mogą zmieniać się zależnie od odległości przedmiotu od oka, jego położenia, oświetlenia itd., tak, że przedmiot za każdym razem trochę inaczej działa na oko i na mózg, toteż można by oczekiwać, że reakcje wypracowane na ten przedmiot w jednym układzie warunków nie powinny występować przy innym układzie, czyli powinno wystąpić zjawisko odróżniania. Tymczasem okazuje się, że i ludzie i zwierzęta potrafią kierować się daną cechą przedmiotu niezależnie od zmiany warunków, oczywiście w pewnych granicach. Fakty te są omawiane w psychologii pod nagłówkiem „stałości widzenia” i — jak widać — stanowią problem również dla psychologii zachowania się, która usiłuje abstrahować od świadomości. Już Helmhoitz wysuwając to zagadnienie był zdania, że odzwierciedlenia bodźców świetlnych, które on nazywał „wrażeniami wzrokowymi”, muszą ulegać jakiejś „interpretacji” w oparciu o posiadane doświadczenie i określił ten proces jako „nieświadome wnioskowanie”. Analogiczna hipoteza „interpretacji wskaźników” staje obecnie przed psychologiem zachowania się przy analizie nerwowego odzwierciedlania właściwości przedmiotów.

W uzupełnieniu rozważań nad nerwowym odzwierciedlaniem należy zająć się bliżej zagadnieniem, na czym polega owa interpretacja wskaźników. Jeśli „odzwierciedlanie właściwości” ma służyć za definiendum „procesu poznawczego”, należałoby pokazać, że również poznawanie cech przez wskaźniki jest nie tylko odzwierciedlaniem tych wskaźników, plus jakiś zagadkowy proces interpretacji, ale da się też zaliczyć do zakresu pojęcia „odzwierciedlanie cech” w tym znaczeniu, w jakim to zostało podane powyżej. W tym celu musimy przeanalizować proces „interpretacji” i wytłumaczyć, na czym on w istocie może polegać. Rozwiązania tego zagadnienia nie będziemy jednak szukać już u Adriana, który w swych badaniach ograniczył się do analizy samych zjawisk odzwierciedlania korowego

130