4442198842

stanu organizmu. Gdy natomiast zwierzę jest całkowicie nasycone, wówczas nie pojawia się tendencja pokarmowa i bodźce smakowe nie wywołują reakcji, ponieważ wobec braku pobudzenia podkorowego zwierzę nie ujmie ich wartości⁹.

Podobne zlanie się czy zderzenie pobudzeń powinno zachodzić również w drugim typie procesu, tj. wtedy, gdy ośrodek odruchowo-bezwarunkowy zostanie najpierw podrażniony od zewnątrz, jak np. w wypadku psa, który pod wpływem nagłego dotknięcia aktualizuje odruch agresywny, warczy i usiłuje ugryźć. Proces powstawania agresywnej tendencji można tu wyobrażać sobie dwojako: możliwe jest, że wywołany przez bodziec impuls nerwowy w drodze do kory wprawia najpierw w stan pobudzenia podkorowy składnik ośrodka agresji, który za pomocą promieniowania na korę natychmiast wytwarza w niej odpowiednią tendencję, tak że eksteroceptywne pobudzenie, docierając do kory, już zastaje tam ładunek pobudzenia pochodzenia podkorowego. Ale można również przyjąć, że impuls dotykowy przechodzi tylko przez podkorowe stacje przeładunkowe do kory i tu najpierw wywołuje pobudzenie, które następnie wzdłuż wrodzonych dróg nerwowych opuszcza się ku podkorowej części ośrodka, a ta wtórnie zaczyna promieniować na korę, wskutek czego do pobudzenia zewnętrznego dołącza się pobudzenie z podkory. W obu jednak wypadkach dochodzi do zderzenia się w korze obu rodzajów pobudzenia, co — zgodnie z przedstawioną koncepcją — decyduje o orientacji w wartości bodźca, w tym wypadku orientacji w zagrożeniu, jakie dla psa przedstawia nagłe dotknięcie go.

Dopiero takie ujęcie orientowania się w wartości przedmiotów pozwala zrozumieć, w jaki sposób proces ten, nie będąc osobną formą odzwierciedlania, może jednak wiązać się z odzwierciedlaniem określonych cech przedmiotu, tworząc łącznie z nim orientację w wartości. Przy zderzeniu się w korze podkorowej tendencji z odzwierciedleniem określonego czynnika pełniącego funkcje bodźca bezwarunkowego, np. smaku pokarmu, sam ten czynnik jest już odzwierciedlany jako zgodny z tendencją, dodatni lub ujemny, zależnie od charakteru czynnej aktualnie tendencji. Wartość przedmiotu ujmuje więc układ nerwowy nie oddzielnie, ale już w odzwiercied-

165