4442198864

(1952, str. 579—82). Uzupełnieniem wywodów tej pracy są, poświęcone temu samemu tematowi, przemówienia środowe Pawłowa, szczególnie dwa, mianowicie z 10 października i 14 listopada 1934 r. (Pawł. Sr., t. II, 480—90, 536—39). Nie zajmując się w tym miejscu dokładną analizą i interpretacją sformułowań Pawłowa, ograniczę się do scharakteryzowania jego hipotez o tyle tylko, o ile to jest potrzebne dla omawianych zagadnień.

Zasadniczym punktem tej koncepcji jest teza, że ruchy wykonywane przez zwierzę stanowią proprioceptywne bodźce, odbierane za pomocą osobnego analizatora ruchowego, którego obwodowym zakończeniem są receptory mięśniowo-stawowe, mózgowy biegun zaś mieści się — zgodnie z doświadczeniem Krasnogorskiego — w górnych warstwach sfery motorycznej (por. Pawł. Sr., t. II, str. 481). Wynika stąd, że każdy ruch kończyn i korpusu jest rejestrowany w korze mózgowej, ponieważ zaś i tu panuje — jak wiadomo — zasada przestrzennej, a zapewne też i czasowej odpowiedniości bodźców, procesów receptorowych i ośrodkowych, procesy korowe wywoływane każdorazowo przez takie lub inne ruchy ciała tworzą konfiguracje, stanowiące proprioceptywne odzwierciedlenia tych ruchów. W myśl tej koncepcji można więc powiedzieć, że zwierzęta poznają (w znaczeniu: odzwierciedlają) nie tylko otoczenie zewnętrzne, ale również swoje własne ruchy.

Druga teza Pawłowa opiewa, że przy uczeniu się nowych ruchów dane działanie, wykonane przez osobnika w określonej sytuacji przypadkiem lub jako ruch bierny, a następnie „wzmocnione” jakimś bodźcem bezwarunkowym, np. pokarmowym, kojarzy się zarówno z tym bodźcem, jak i z sytuacją, wskutek czego potem samo odzwierciedlenie zewnętrznej sytuacji aktualizuje u zwierzęcia proprioceptywne „przypomnienie” danego działania. Ale Pawłów przyjmuje ponadto, że proprioceptywne komórki, składające się na mózgowy biegun analizatora ruchowego, posiadają nie tylko dośrodkowe powiązania z określonymi mięśniami, lecz są z nimi również powiązane odśrodkowo, mianowicie poprzez nerwy łączące te komórki z komórkami wykonawczymi znajdującymi się w dolnych warstwach sfery ruchowej (1952, str. 579). Wskutek tego korowe

176