4508800

Kolejne koncepcje zdrowia, sformułowane na gruncie nauk społecznych, nawiązują do przytoczonej powyżej definicji zdrowia, lecz ujmują zdrowie w sposób szczegółowy i konkretny.

Ujęcie pierwsze traktuje zdrowie jako dyspozycję, wedle której jest to poddająca się zmianom zdolność człowieka, zarówno do osiągania pełni własnych fizycznych, psychicznych i społecznych możliwości oraz reagowania na wyzwania środowiska. W ujęciu tym zdrowie stanowi zasób, to ogólna zdolność organizmu do wszechstronnego rozwoju i do stawiania czoła aktualnym wymaganiom.

Ujęcie drugie definiuje zdrowie jako proces poszukiwania i utrzymywania równowagi w sytuacjach obciążeń, jakim nieustannie podlega organizm człowieka w otoczeniu. W tym ujęciu zdrowie jest procesem z określoną dynamiką, która zmienia się odpowiednio do zaistniałych wymagań zewnętrznych i wewnętrznych. Ujęcie to przyjmuje, że choroba następuje w sytuacji zakłócenia tego procesu. Dochodzi do tego wówczas, gdy brak jest energii lub umiejętności, by sprostać wymaganiom i obciążeniom oraz zachować poczucie równowagi i harmonii.

Kolejne ujęcie rozpowszechnione jest wśród nauk społecznych i przyjmuje, że u podstaw zdrowia leży złożony i różnorodny zespół czynników, na który składają się zasoby genetyczne oraz psychospołeczne, do których należy między innymi: wiara w siebie, wsparcie społeczne, sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

Radykalny zwrot, jaki dokonał się w sposobie myślenia o zdrowiu, doprowadził do powstania ekonomiczno-społecznego modelu zdrowia. Według modelu, zdrowie rozumiane w kategoriach pozytywnych, to pełnia możliwości zarówno w fizycznym jak i społecznym wymiarze jego funkcjonowania. W modelu podkreśla się wieloczynnikowe uwarunkowania zdrowia oraz fakt, że tylko poprzez oddziaływania na wszystkie czynniki warunkujące zdrowie człowieka można stworzyć mu szansę osiągnięcia potencjału, jakim dysponuje w zakresie swych fizycznych, psychicznych i społecznych możliwości, a tym samym skutecznie zapobiegać chorobom.

Potencjał jakim dysponuje człowiek w zakresie sprawności fizycznej i psychicznej zależy od:

-    właściwości biosfery, środowiska przyrodniczego,

-    środowiska stworzonego przez ludzi,

-    środowiska społeczno-ekonomicznego, cech biologicznych człowieka,

kultury i cech społeczności, w której żyje człowiek,

-    obowiązującego stylu życia,

-    systemu lecznictwa, miejsca pracy,

rodziny i otrzymywanego wsparcia z jej strony,

-    osobistego zachowania każdej jednostki.

Zawsze jednak należy pamiętać, że ludzie różnie rozumieją czym jest zdrowie i różne przypisują mu znaczenie. Dla wielu zdrowie wcale nie jest wartością nadrzędną i nie może być traktowane jako główny regulator sposobu życia. Zdrowie nie jest celem samym w sobie, a jedynie środkiem dla satysfakcjonującego życia.

Zdrowie jest:

wartością, dzięki której jednostka lub grupa może realizować swoje aspiracje i potrzebę osiągania satysfakcji oraz zmieniać środowisko i radzić sobie w nim; zasobem (bogactwem) dla społeczeństwa, gwarantującym jego rozwój społeczny i ekonomiczny; tylko zdrowe społeczeństwo może tworzyć dobra materialne i kulturowe, rozwijać się, osiągać odpowiedniąjakość życia;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10