4645771742

37

BIBLIOTEKI SZKOL ELEMENTARNYCH W 1. 1815-1831

ten wpłynęła aktualność zagadnienia przejawiająca się w wielu innych projektach budynków bibliotecznych sporządzonych w Polsce. Ścisła współpraca architekta z bibliotekarzem pozwoli na coraz lepsze rozwiązanie zagadnień budownictwa bibliotecznego.

ZBIGNIEW KEMPKA

Bibl. Inst. Historii Kultury Materialnej

BIBLIOTEKI SZKÓL ELEMENTARNYCH W KRÓLESTWIE POLSKIM

W LATACH 1815-1831

Marian Łodyński w rozprawie o organizacji bibliotek szkolnych w latach 1807-1831 pisze:¹

O bibliotekach szkół elementarnych nie posiadamy bliższych danych prócz stwierdzenia, że takie biblioteki istniały. Trzeba więc tylko przypuszczać; że — zgodnie z treścią kilkunastu książek, które wymieniono jako tzw. „książki przepisane” — miały one charakter ściśle wewnętrzny i że zawierały książki, odpowiadające przede wszystkim wiekowi oraz poziomowi wiadomości uczniów szkół elementarnych i potrzebom ich nauczycieli. Trzeba tylko dodać, że przepisy o szkołach elementarnych przewidują wzrastanie księgozbioru bibliotecznego „przybywaniem książek czy to od Komisji WR i OP kosztem Funduszu Edukacyjnego rozsyłanych, czy też zakupywanych z wyznaczonej choćby szczupłej kwoty na etatach szkolnych”.

Otóż bliższe dane o tych bibliotekach, o ich organizacji i funkcjonowaniu oraz o obowiązkach nauczyciela-bibliotekarza, zawiera reskrypt Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 8 czerwca 1821 roku „względem zaopatrzenia w książki potrzebne każdej szkoły elementarnej składać mającej bibliotekę” ²:

[Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego] chcąc doprowadzić do skutku powzięty zamiar, ażeby każda szkoła elementarna opatrzona była w potrzebne książki, poleca Komisji Województwa [...], aby wszystkie szkoły elementarne ile możności miały zostawione na etatach swoich stosowne oszczędzenia.

Każda szkoła elementarna mieć powinna pomiędzy sprzętami szafkę zamykaną na skład książek, które będą własnością miejscowej szkoły, pod kluczem nauczyciela, mającego być za ich całość odpowiedzialnym. Rejestr zaś ich będzie w dozorze [szkolnym] i podług tego nauczyciel oddalający się od szkoły obowiązany jest zdać je komu wypadnie. Dlatego lubo niektóre z książek podług uznania nauczyciela mogą być dawane dzieciom do czytania w czasach wolnych od szkoły, nauczyciel zachowa w tym ostrożność i tylko pewnym uczniom za rewersem pożyczać może. Zbiór tych książek, które dotąd wydane załączony rejestr wskazuje, pomnażany będzie co rok z po-

1

   M. Łodyński: Organizacja bibliotek szkolnych Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego w latach 1807—1831. Prz. bibliot. R. 28:1960 z. 1 s. 7.

2

   Dziennik Urzędowy Województwa Sandomierskiego (Radom) 1822 nr 11 s. 97—99.