4645771753

47

BIBLIOTEKI SZKÓŁ ELEMENTARNYCH W 1. 1815-1831

nauczycieli szkól początkowych, 2. K. Wolskiego Przepisy dla nauczycieli dających naukę początkowego czytania i 3. [J. Lipińskiego] Wykład sposobu wzajemnego liczenia zwanago metodą Lankastra. Stanowiły one jak gdyby „vade mecum” nauczyciela.

Nauka religii i moralności obejmowała wiadomości katechizmowe, zasady wiary i pacierza, historię Starego i Nowego Testamentu. Z nauką chrześcijańską łączono naukę obyczajową (moralności), która była jedną z głównych treści nauczania w szkole elementarnej. Nauka moralności obejmowała pogadanki

0    poszanowaniu rodziców, posłuszeństwie, pracowitości, „ochędóstwie”, nałogu itp., z odpowiednią interpretacją zagadnień ludzkiego współżycia. Ważnym elementem nauki moralności były pogadanki o zachowaniu ludzkiego zdrowia. Uzasadniano tu, jakim skarbem jest zdrowie, jak należy postępować, żeby je zachować, jak należy się odżywiać, ubierać, mieszkać, pracować i odpoczywać. Wykazywano przy tym, że próżnowanie i lenistwo jest szkodliwe dla zdrowia jednostki

1    przynosi szkodę społeczną.

Do nauki religii miała szkoła następujące podręczniki: 1. Ewangelie i epistoły tak niedzielne jako i wszystkich świąt, przez ks. J. Wujka przełożone, 2. (św. Bonawentury) Żywot Pana i Boga naszego Jezusa Chrystusa, 3. Kopczyńskiego Zbiór nauki chrześcijańskiej i obyczajowej, 4. św. Tomasza a Kempis O naśladowaniu Chrystusa.

Do nauki moralności służyły: 1. Wymieniona wyżej książka Kopczyńskiego, 2. I. Czartoryskiej Pielgrzym w Dobromilu, 3. Pan Maciej z Jędrychowa, 4. T. Wolickiego Nauka dla włościan, jak mogą żyć swobodnie i wesoło, 5. J. Chodźki Pan Jan ze Swisłoczy, kramarz wędrujący, 6. K. Hoffmanowej Powiastki moralne, 7. Amelia matką i 8. Pamiątka po dobrej matce, 9. K. Fleury Katechizm historyczny, 10. T. Ch. Gellerta Listy i dla dziewcząt F. Fenelona O wychowaniu młodzieży płci żeńskiej.

W nauce o zdrowiu dla nauczyciela był podręcznik J. Lipińskiego Nauka zdrowia dla szkół elementarnych miejskich i wiejskich przez pytania i odpowiedzi, J. Fijałkowskiego Rozprawa [...] mająca za cel oświecić mieszkańców kraju o tym, czego się strzec i co czynić mają dla zapobiegania uszkodzenia ciała, wreszcie dwie książki F. Kincla Sposoby ratowania nieszczęśliwych w chorobach nagłych i Rozprawa o zapaleniu krtani.

Do nauki czytania, pisania i początków gramatyki służyły podręczniki: wyżej wymieniony Kopczyńskiego, K. Wolskiego Nauka czytania początkowego dla szkół elementarnych i tegoż autora Nauka czytania, pisania i rachunków dla szkół elementarnych, Tablice abecadłowe dołączone do podręcznika J. Lipińskiego, Wzory pięknego pisma przeznaczonego dla uczącej się młodzieży, Jackowskiego Wzory pisania polskie początkowe dla młodzieży uczącej się, wreszcie B. Bielskiego Nowy elementarz polski, czyli nauka czytania.

Do nauki rachowania używano książek Kopczyńskiego, Wolskiego i Tablic arytmetycznych dołączonych do podręcznika Lipińskiego.

W nauce historii korzystano z Pielgrzyma w Dobromilu Czartoryskiej, Kazań sejmowych Skargi, Teodora Wagi Historii książąt i królów polskich, Historii powszechnej J. M. Szreka. Śpiewy historyczne Niemcewicza i Bajki Krasickiego miały uczyć miłości ojczyzny i doceniania wolności narodu.

Do nauki geografii służyła J. Miklaszewskiego Jeografia ogólna, czyli krótkie opisanie ziemi.

„Historię naturalną”, „technologię”, praktyczne wiadomości rolnicze, ogrodnicze, „o utrzymywaniu i leczeniu bydła domowego” itp. reprezentowały w biblioteczce szkolnej następujące książki: Rudnickiego O powietrzu bydlęcym, tegoż autora