4962383887

Str. 224

.„PRZEMYŚL NAFTOWY"

• mm •    ot

Zeszyt 9

0,01989 -j-

rowych jest przynajmniej dla ropy borysławskicj niemożliwością.

Ropa borysławska posiada rozległą granicę s'.vg-ności od 5°C do 24° C, a wiskozę E₂o 1,87 do 6,03 i powyżej. Ropa z tego samego otworu n. p. z kopalni „Ekwiwalent" miała w jednym wypadku c. g. 0,858, stygność 4- 17 °C, ¹ w innym c. g. 0,866. stygność -}• 10°C. Ropa z kopalni „Jutrzenka" posiadała w jednej próbce c. g. 0,853, stygność 4- lS^ł)C, w drugiej , c. g. 0,S63, stygność* 23°C; ropa z kopalni „Marja Teresa" miała n. p. c. g. 0,8S0, stygność 4* 5°C *)

Oczywiście, że ropa o niskiej temperaturze stygności 4- 5°C, a wysokim ciężarze gatunkowym, łatwiej się będzie tłoczyła, jak ropa lekka, stygnąca n. p. już przy temperaturze 4- 23 °C. Tern się też tłumaczą dość częste zagwożdżenia rurociągów w porze zimowej.

Do obliczenia wysokości oporów tarcia i szybkości przepływu, służą rozmaite wzory empiryczne, wyprowadzone z podstawowego równania na wysokość prędkości cieczy doskonałej.

Najczęściej* posługujemy się wzorami i tabelami opracowanemi na wysokość tarcia dla przepływu wody.

Oznaczając przez W objętość cieczy w    prze

pływającej przez przewód o średnicy d_} obliczy się wydatek prądu stałego, względnie szybkość przepływu v w misek, z równania:

Wysokość strat na opory tarcia h obliczy się następnie ze wzoru:

—    0 ■+■ *4“ £* 4" &    4- £*-j) 2)

= 0,505 jest współczynnikiem tarcia w otworze odpływowym w zbiorniku. Przy dostatecznie zaokrąglonych otworach jest opór ti bardzo mały, można go więc pominąć.

£2 — współczynnik tarcia dla łuków uzależniony od stosunku promienia krzywizny R do promienia przekroju przewodu r obliczony dla wody przy pomocy wzoru:

.    - 0,131 + 0,163    (—)'

Dla łuków prostokątnych o promieniu krzywizny R — 3d przyjmuje się £2 _ 0,161.

£s — tarcia dla kolan (fajek) i trojaków oblicza się z wzoru: 0,9457 (sin y) + 2,047 (sin y)' w którym za <5 podstawia się kąt nachylenia ramion. Przy ó — 90° przyjmuje się £3 — 0‘984.

£4 — opór kurka lub wentyla. Przy zupełnie otwartym kurku przyjmuje się dla wody £4 = 0,6.

Zupełnie otwarte suwaki nie mają wpływu na wysokość oporu; kurki oddziałują ujemnie na przewody, obniżając ich przekrój i stopień szczelności.

£3 — współczynnik oporu przy bezpośredniem przejściu płynu z rurociągu do naczynia; zależy od stosunku przekroju rurociągu do przekroju naczynia. Ponieważ przekrój zbiornika jest zawsze większy, przyjmuje się £3 = 1.

Z — jest współczynnikiem tarcia w rurach. Do obliczenia służy wzór d’Arcy’ego 0,0005078

1 lub wzór Wcisbacha:

0,009471 = 0,01439 -f- —-

/ * długość rurociągu w m

d średnica rur w m.

Otrzymaną liczbę na opory tarcia h mnoży się przez pewien, w najlepszym wypadku doświadczalnie wypośrodkowany współczynnik.

Jest to objaw zupełnie naturalny, że rachunek oparty na wzorach i tabelach wyliczonych dla przepływu wody, względnie dla przepływu płynów

0    równym z wodą stopniu płynności j przeważnie nieznanym lub niezawszc dającym się praktycznie oznaczyć współczynniku, nie może być ścisłym i posiada co najwyżej znaczenie orjentacyjne.

Pomiary porównawcze między wynikiem opisanej metody obliczania, a rzeczywistem praktycznie stwier-dzonem ciśnieniem wykazały znaczne różnice.

**W konkretnym wypadku doświadczenie przeprowadzono 3-krotnie przy ropie borysławskiej o przeciętnych własnościach i przy utrzymaniu mniej więcej tej samej temperatury przetłaczanego płynu.

Z ciśnienia zarejestrowanego następnie przez umieszczony na rurociągu manometr kontrolny

1    obliczonej (dla wody) wartości na h, przy ścisłem

uwzględnieniu różnicy poziomów punktów końcowych! i innych czynników, wpływających na wysokość oporów, otrzymałem następujące wartości na współczynnik tarcia n wynikły ze stosunku -:

/!„•

n. = 1,832, n* = 1,440 . m = 2,055.

Przypuszczając, że różnice te powstały głównie wskutek nierównej smarności przetłaczanej ropy, wprowadziłem do rachunku jako da szy czynnik wiskozę przetłaczanego płynu, oznaczoną w stopniach Englera, otrzymując kolejno ze stosunku

-y—liczby: 0,980, 0,706, 0,471.

I)# Źl

Jeszcze niekorzystniej przedstawiają się te różnice przy przeliczeniu wiskozy oznaczonej w stopniach Englera, (Ta wiskozę względną przy pomocy wzoru U b b e 1 o h d c‘a.

Kwestję tę rozwiązuje nierównie lepiej, używane przy olejach do obliczania strat na opory tarcia w rurociągach, równanie d‘Arcy*ego, będące modyfikację wzoru 2).

, _ 4flv-    7)

2gd

Liczba tarcia f- miara ruchliwości płynu jest funkcją liczby Rey nold a- przyczem o wyraża

’) Wg. oznaczeń Stacji Doświadczalnej w Borysławiu. ciężar gatunkowy, // kinematyczną ciągliwość.