5192604562

Rzymska kontrola nad Egiptem utwaliła szlaki między Wschodem, Indiami, i Chinami. Intensywność interakcji dopiero po otwarciu bezpośredniej drogi morskiej między Europa, Indiami, Chinami,a także odkrycie Ameryki. Następuje dynamika generowania głownie poprzez ekonomiczny i technologiczny postęp+struktura społeczna, geografia, przypadek pozwoliła ludziom zachodniej części euroazjatyckiej masy lądowej zdobyć militarne i handlowe przewodnictwo w SM. Polityczny podział Europy, istnienie wielu ekonomicznych i militarnych centrów siły, uniemożliwiało zdominowanie kontynentu przez jedno państwo.”Kolumbowa era”, opłynięcie Przylądka Dobrej Nadziei, przez pierwsze portugalskie okręty, rozpoczęły okres niezagrożonej zachodnioeuropejskiej dominacji po 1500 r.(kontrola oceanicznych szlaków morskich, korzyści handlowe).Europejska technika, rynkowa ekonomia, pluralizm centrów siły i racjonalizm to podstawowe elementy „europejskiego cudu”, który umieścił Europę w centrum świata(P.Kennedy).Obecny sys. międzynarodowy: zawarcie pokoju westfalskiego koniec wojny trzydziestoletniej (1648),rewolucja przemysłowa, rozwój nacjonalizmu w następstwie Rewolucji Francuskiej, i zamorska ekspansja.>pluralistyczna polityczna organizacja państw, system równowagi sił z mechanizmem budowania koalicji oraz globalne wojny=najsilniejsze państwa to przywódcy, ustanawiające reguły globalnego systemu politycznego i Światowej ekonomii (ekonomia międzynarodowa typu rynkowego, działanie sił rynkowych).XVI w. to przejście w przenoszeniu aktywności tradycyjnie związanej z M. Śródziemnym ku nowemu atlantyckiemu i północno-zachodnioeuropejskiemu centrum nowożytnych SM. Korzyści z ekspansji to: handel i kolonialna rywalizacja wpływały na postęp nauki i technologii, ekonomiczna aktywność zdominowana przez doktrynę merkantylizmu. DOKTRYNA MERKANTYLIZMU-wcześni merkantyliści>wzrost bogactwa = podboje, wojny. W XVII w. Europie zdolność do prowadzenia wojen uzależniano od korzyści czerpanych z krajów pozaeuropejskich. Pogląd:Naród może osiągnąć siłę i bogactwo rujnując rywali. Podstawową ideę merkantylizmu wyrażało hasło: handel rodzi bogactwo, bogactwo można przełożyć na armię i floty zwiększające siłę państwa. Po wojnach włoskich (1494-1516) Portugalia podjęła działania doprowadzające do ustanowienia systemu globalnego sankcjonowanego przez traktat z Tordesillas- Port. najbogatsze państwo świata XVI, pierwsze państwo narodowe, a Niderlandy inicjatorem systemu państw narodowych. Inne przeobrażenia a świecie, to: reformacja, walka o panowanie, Hobbes i Spinoza wprowadzają swoje poglądy na prawo natury, wojny religijne zastąpione polityką siły, racji stanu. Upadek Hiszpanii osłabił potrzebę współdziałania i otworzył okres rywalizacji. Postępowała konsolidacja Francji pod panowaniem Ludwika XIV. Rozwój Anglii-01ivier Cromwell. Po trwających ćwierć wieku walkach o przywództwo w latach 1688-1713, zwycięstwo nad Francją przypadło Anglii. Dzięki: panowaniu na morzach, utrzymaniu równowagi sił w Europie, merkantylistycznemu handlowi i polityce kolonialnej. Eksport do St. Zjed. wzrastał, rewolucja przemysłowa. Pozycje utracone w latach 70-tych i 80-tychXVIII w. Wlk. Brytania odzyskała w wyniku Rewolucji Francuskiej i wojen napoleońskich. Londyn stał się finansowym centrum świata.

Do lat osiemdziesiątych XIX w.Pax Britannica opierał się bardziej na otwartej i współzależnej ekonomii (zrodzone z liberalizmu przekonanie ,że nie zdobycze terytorialne, ale wolny handel zapewnia bogactwo., niedyskryminacja)a porządek polityczny identyfikowany był z: powstrzymywaniem ambicji terytorialnych Rosji i Francji, rozszerzaniem brytyjskich baz strategicznych, morską supremacją Wlk. Brytanii. Państwa rywalizowały jednak o panowanie nad kluczowymi regionami gwarantującymi kontrolę szlaków komunikacyjnych. Ekspansja ekonomiczna ma tendencje do kierowania się ku regionom gwarantującym maksymalne korzyści, a te zależą od politycznych uwarunkowań bezpieczeństwa i zysku. Ostatnie ćwierćwiecze XIX w.: transfer przemysłowej technologii do Stanów i Niemiec, później Rosji i Japonii, stworzył nowe centra strategicznej i ekonomicznej siły. Powstanie dużych państw o silnej ekonomii zburzyło tradycyjne kalkulacje równowagi sił: np. Niemcy, Stany. Po II