5192604618

Wolicjonalizm dzieli się na dwie grupy teorii. Według pierwszych (wolicjonalizm konstytutywny) wolicje albo są działaniami (minimalizm wolicjonalistyczny) albo stanowią część działań (moderacjonizm wolicjonalistyczny). Według drugich (wolicjonalizm przyczynowy) wolicje są przyczynami działań. Te drugie teorie zostały podważone przez słynny argument Ryle’a¹² z regresu. Ryle dowodził, że skoro o dobrowolności działania przesądza fakt, że jest skutkiem aktu woli, to trzeba zapytać, czy dobrowolny był ów akt woli. Jeżeli bowiem nie był dobrowolny, to nie może sprawić, że dobrowolne będzie działanie. Jeżeli jednak był dobrowolny, to należy się nam wyjaśnienie, na czym jego dobrowolność polegała. Wolicjonalizm tego typu proponuje wyjaśnienie przez odwołanie do bycia skutkiem aktu woli (drugiego rzędu). Takie ujęcie dobrowolności działania prowadzi do nieskończonego regresu.

Pierwsza grupa teorii ucina tę argumentację sugerując, że wolicje są działaniami, a nie „działaniami” przekazującymi sprawstwo pewnym zdarzeniom. Niektórzy (np. Hornsby) uważają, że tylko wolicje (a ściślej: usiłowania) są działaniami, i są nimi gdy powodują odpowiednie ruchy ciała. Opiera się ona tutaj na Davidsona teorii indywiduacji działań. Inni (np. Ginet i McCann) uznają wolicje za działania podstawowe, natomiast -akceptując moderacjonizm - uznają działania niepodstawowe za złożone z działań podstawowych i ich skutków.

Ten pogląd na naturę działań zamyka je w dużym stopniu w obrębie jednostki. Wielu autorów podkreśla też, że jednostka ma uprzywilejowany dostęp do wiedzy o podjętym działaniu.

3.2.5. Kontekstualizm

Kontekstualizm (Melden, Peters) wyrósł z niezadowolenia pogrążaniem się w spekulacje metafizyczne. Podpierając się charakterystyczną dla behawioryzmu filozoficznego (Ryle, późny Wittgenstein) przesłanką, że pojęcia mentalne, w tym pojęcie działania, są dostępne przede wszystkim z trzecioosobowego punktu widzenia, kontekstualiści doszukiwali się odpowiedzi na pytanie o naturę działania właśnie w

¹² Por. G. Ryle. The Concept of Mind, London: Hutchinson's University Library. 1949. Wydanie polskie: Czym jest umysł?, przekład i wstęp: W. Marciszewski. Warszawa: PWN. 1970.

12