Wskazówki dotyczące komunikacji:
Kluczowe w procesie pomagania jest, aby przez cały czas mieć świadomość dwóch sposobów komunikowania - werbalnego i niewerbalnego, i ich wpływu na osoby, z którymi prowadzisz pracę socjalną. W pierwszej kolejności zadbaj o to, aby Twoje komunikaty były spójne.
Aby skutecznie komunikować się z osobą lub rodziną należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:
1) Komunikacja z rodziną powinna przebiegać w sposób otwarty.
2) Reaguj na to, co mówi nasz rozmówca, koncentruj się na nim, tak by miał poczucie, że jest dobrze zrozumiany. Szczególnie jest to ważne w sytuacji prowadzenia rozmowy z więcej niż jedną osobą - wówczas Twoja uwaga musi być podzielona na kilka osób.
3) Proś o poświęcenie czasu i uwagi w sytuacjach, gdy rozmówca jest rozkojarzony i skupiony na innych czynnościach.
4) Twoje komunikaty (język) powinny być zawsze jasne i jednoznaczne, dostosowane do poziomu intelektualnego i wieku rozmówcy.
5) Stosuj następujące technik słuchania1:
• Bierne słuchanie (milczenie) - wykorzystuj ciszę na pogłębienie rozmowy. Bierne słuchanie dodaje rozmówcom odwagi do opowiedzenia o swoich doświadczeniach, problemach, do dzielenia się swoimi przemyśleniami i wyrażania uczuć. W ten sposób możliwe jest dotarcie do problemów tkwiących głębiej, które są bardziej istotne, niż te, o których była początkowo mowa.
• Zaakcentowanie uwagi - samo milczenie często nie przekonuje rozmówcy do kontynuowania rozmowy. Pożyteczne jest stosowanie słownych i bezsłownych sygnałów potwierdzających, że osoba jest słuchana i obdarzana rzeczywistą uwagą. Są to tzw. „reakcje uwagi": bezsłowne - gesty, mimika, jak np. potakiwanie głową, uśmiech, oraz słowne, jak np. używanie zwrotów „hmm", „och", „rozumiem".
• „Otwieracze" i zachęty - używaj pytań otwierających. Pytania otwarte dają możliwość rozmówcy poruszenie jakiegokolwiek aspektu problemu, może on swobodnie zadecydować o czym chce Ci opowiedzieć.
• Słuchanie aktywne - jest to taki sposób reagowania słownego, który wyłącznie odzwierciedla lub obrazuje usłyszaną wypowiedz rozmówcy. Przez wypowiedź zwrotną - parafrazowanie wypowiedzi rozmówcy, możesz pokazać, że słuchasz i rozumiesz wypowiedzi osoby.
12
Na podstawie T. Gordon, Wychowanie bez porażek w praktyce, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1995, s. 48-54.