5192605177

54

byI dokonany, stad też można wnioskować, iż ogólne mechanizmy funkcjonowania gospodarek państw socjalistycznych sa bardzo zbliżone.' Odwołując sie do koncepcji R. Szula (1983, ss. 94 i dalsze, także 1985) możemy wskazać, że w gospodarkach tych państw dominuje zawodowa (branżowa) lojalność organizacji gospodarczych, zaś lojalność terytorialna odgrywa znacznie mniejszo role. Przedsiębiorstwo "czuje się" bardziej związane z własna branżo lub z innymi przedsiębiorstwami, z którymi wchodzi w zależności kooperacyjne, natomiast potrzeby układu terytorialnego, na którym jego działalność jest zlokalizowana, ^;nie so istotnym wyznacznikiem jego zachowań.

Po wtóre, proces uniformizacji sfer realnych (por, G. Gorzelak, J. Kotyński, A. Kukliński. 1988) wskazuje, że realizowane strategie rozwoju były bardzo do siebie zbliżone. Priorytetowe znaczenie przemysłu ciężkiego i surowcowego w bezpośredni sposób przydawało tym dziedzinom gospodarki również priorytety decyzyjne, podporządkowując rozwój innych ukiadów (także wiec układów regionalnych) interesom branż o znaczeniu uznanym za podstawowe. Trzeba dodać, że branże te miały wyraźne preferencje lokalizacyjne, w których występowanie surowców oraz dążenie do koncentracji przestrzennej odgrywały dominującą role.

A. Kukliński (1983, ss. 279-281)) trafnie i syntetycznie sformułował istotę modelu pierwotnej socjalistycznej industrializacji. Była to industrializacja forsowna, ekstensywna, zasobochłonna (w tym surowco- , transporto- i tereno-chłonna), niezrównoważona w ujęciach strukturalnych i przestrzennych. Model ten ma bez wątpienia znacznie szerszy walor ogólności, nie ogranicza się jedynie do Polski. Podobnie, opis generalnych prawidłowości "społecznego wytwarzania przestrzeni", dany przez B. Jałowickiego (1988b), określonych na podstawie obserwacji Polski, odnosi się także do innych europejskich krajów socjalistycznych.

W pracach powstałych poza Polska znajdujemy potwierdzenie powyższych tez.. Tak np. J. Musil (1984, s. 256), opisując przypadek fazy forsownego rozwoju Czecho-