5192605212

71

Ideologia rozwoju od doZu Zaczy sie z pojęciami rozwoju engogennego (bedacego przeciwstawieniem rozwoju od góry) i skala lokalna (bedacej przeciwstawieniem skali globalnej, ogólnokrajowej). Można powiedzieć, że istnieje tu pewne continuum: w miarę przechodzenia od skali globalnej do lokalnej maleje jednocześnie znaczenie czynników egzogennych na rzecz endogennych. Skala regionalna. jako przejściowa od globalnej do lokalnej, Zaczy w sobie oba ich rodzaje w stopniu zależnym od charakteru tych czynników i przyjętych rozwiazah ogólnosystemowych.

Literatura poświecona analizie procesów rozwoju regionalnego w wysoko rozwiniętych krajach kapitalistycznych zawiera często argumentacje na rzecz przyjęcia strategii rozwoju od doZu. Tak np. M. Marshall (1987, s. 238) wskazuje, na podstawie analizy cykli sekularnych oraz roli, jaka poszczególne gaZezie przemysZowe odgrywaZy w gospodarce Wielkiej Brytanii, że nie jest sZuszne oczekiwanie, iż odrodzenie regionów stagnujacych może nastąpić dzięki przywróceniu wysokiej dynamiki ogólnogospodarczej. Regiony te sa zreguZy zdominowane przez dziedziny wytwarzania bedace siZa napędowa schyZkowych cykli rozwoju. a zapoczątkowanie kolejnej jego fazy dokonuje sie przy nowej strukturze gospodarki, której najbardziej dynamiczne dziedziny lokują sie regionach najbardziej im sprzyjających. Regiony takie zostaje wiec skazane. na stagnacje wZaśnie dzięki czynnikom globalnym, nie zaś ze względu na swe wZasne cechy; stad też ich odrodzenie może zostać zapoczątkowane gZównie dzięki endogennym czynnikom rozwoju zdolnym do dokonania zmian strukturalnych, dostosowujących struktury regionów stagnujacych do struktur wZaś-ciwych danemu cyklowi rozwoju.

Teorii rozwoju od doZu poświęcamy w tym rozdziale stosunkowo wiele miejsca, ponieważ teoria ta wydaje sie szczególnie dobrze pasować do gospodarki socjalistycznej w procesie reformowania. Wydaje sie, że najtrafniej tZumaczy ona wiele zjawisk obserwowanych w krajach socjalistycznych, które wynikają z ogromnej dominacji pionowych mechanizmów sterowania procesami spoZeczno-gospodarczymi; do zjawisk tych możemy zaliczyć: