5192605734

60 L. BIELECKA, R. S. LORENC IB]

tywana przez DBP (26, 29). Edelstein (30) wykazał, że u ptaków może występować więcej takich białkowych systemów transportujących, a ponadto witamina D i 25 OHD mogą być transportowane przez różne białka.

Biorąc pod uwagę wysoką specyficzność DBP w stosunku do witaminy D i jej metabolitów, postanowiono pytanie czy związki te mogą być wiązane i transportowane także przez inne białka surowicy. Badania powinowactwa witaminy D i jej metabolitów do białek surowicy, prowadzone in vitro (30, 31, 32, 33) ujawniły, że w warunkach fizjologicznych witamina D₃ wiązała się w 60% z DBP, w 40% z lipoproteinami i < 0,1% z albuminą. 25 OHD₃ i 24,25 (OH)₂D₃ wiązały się w 98% z DBP, w 2% z lipoproteinami, <0,1% z albuminą, natomiast 1,25 (OH)₂D₃ w 62% z DBP, w 15% z lipoproteinami i w 23% z albuminą. Pojemność wiązania DBP była podobna dla wymienionych wyżej 4-ch steroli i wynosiła około 5 nmol/ml surowicy. Wraz ze wzrostem ilości dodawanych metabolitów witaminy D (ponad stan wysycenia DBP) obserwowano dalsze ich wiązanie się z lipoproteinami i albuminami, przy czym witamina D₃ miała większe powinowactwo do lipoprotein, a jej metabolity — 25 OHD₃, 24,25 (OH)₂D₃ i 1,25 (OH)₂D₃ do albuminy. Ilustruje to ryc. 3 zaczerpnięta z pracy Silver i Fainaru (31).

V. Białko cytosolowe wiążące witaminę D

Niezależnie od białka wiążącego witaminę D o stałej sedymentacji 3,4-4,2S (DBP), wykryto również białko wiążące specyficznie 25 OHD_3f o stałej sedymentacji 5-6S. Białko to występuje w cytosolu tkanek jądrowych człowieka, szczura i kurczaka (27, 34, 35, 36, 37, 38), a także w cytosolu erytrocytów ptaków (35). Nie stwierdzono natomiast jego obecności w cytosolu ludzkich erytrocytów (35, 39). Zwrócono uwagę na podobieństwo białka 5-6S do DBP z krwi, wyrażające się jednakową specyficznością wiązania ligandów. Wykazano również ścisłe immunologiczne podobieństwo DBP i składnika ekstraktu tkankowego ludzkiego jądra, płuca, wątroby, jelita cienkiego, serca (27, 37) oraz nerki (39). Stała sedymentacji białka cytosolowego z tych tkanek wynosiła 5-6S. Białko to reagowało z przeciwciałem przeciwko DBP z krwi (36, 37). Zasługą Van Baelena i wsp. (39) było ustalenie, że białko wiążące 25 OHD₃ z cytosolu nerkowego jest kompleksem białka transportującego 25 OHD₃ (DBP) i składnika cytosolowego o stałej sedymentacji 4S. Sam składnik cytosolowy 4S nie ujawniał zdolności wiązania steroli. Stwierdzono, że jest to białko, gdyż po inkubacji cytosolu z trypsyną znikała zdolność kompleksująca z DBP. Metodą filtrowania na żelu ustalono ciężar cząsteczkowy tego białka, wynoszący w przypadku erytrocytów ptasich 39 000 (35). Zbadano również stopień powinowactwa cytosolowego biał-