5192605764

[3] RECEPTORY ADRENERGICZNE 69

szereg amin katecholowych, których efekty wybiórczo hamowały niektóre leki. Obserwacje te pozwoliły Ahlauistowi (11), wyróżnić dwa typy receptorów adrenergicznych, które nazwał receptorami a i (3. Klasyfikację tę stosuje się do dziś bez zasadniczych zmian. Nagromadzające się zaś z czasem fakty stały się powodem wyróżnienia podklas receptorów. Obecnie rozróżnia się receptory adrenergiczne a_u a₂ oraz i (1₂.

II-I. Receptory adrenergiczne a

Receptory adrenergiczne a występują głównie w mięśniach gładkich, ale znaleziono je także w mięśniu sercowym, mięśniach szkieletowych, mózgu oraz w innych narządach. Receptory te oddziałują zarówno z endogennymi aminami: adrenaliną i noradrenaliną jak i egzogennymi: feny-lefryną i izoproterenolem. Związki będące typowymi substancjami agoni-stycznymi dla receptorów adrenergicznych tej klasy uszeregowano według malejącej zdolności wywoływania takich efektów fizjologicznych jak: skurcz naczyń, skurcz mięśni macicy, wyciągnięcie trzeciej powieki, skurcz źrenicy i spadek napięcia mięśni jelit. Oprócz agonistów, z receptorami adrenergicznymi oddziałują także związki zwane antagonistami, które powodują częściowe lub nawet całkowite zahamowanie fizjologicznych efektów wskazujących na pobudzenie receptorów przez agonistów. W większości przypadków związki antagonistyczne charakteryzuje podobna do typowych agonistów struktura a często i zbliżone powinowactwo do receptorów. Do typowych antagonistów tej grupy receptorów należą: alkaloidy sporyszu, fentolamina, fenoksybenzamina i wiele innych. Typowe substancje o działaniu agonistycznym i antagonistycznym receptorów adrenergicznych a zebrano w tabeli 1.

W celu dalszego usystematyzowania wiedzy o receptorach adrenergicznych a, Langer (12) i Starkę (13) wyróżnili wśród białek błonowych tej grupy dwie podklasy: cu i a₂. Podziału tego dokonano na podstawie różnic w występowaniu tych receptorów w błonach komórek wrażliwych na aminy katecholowe, ich powinowactwa do ligandów receptorów a a także fizjologicznych reakcji wywołanych przez oddziałujące z nimi farmakologiczne czynne substancje.

Receptory adrenergiczne a związane z zewnętrznymi powierzchniami pozaneuronalnych błon komórek docelowych nazwano cti. Pośredniczą one w typowych dla określonych tkanek i narządów reakcjach metabolicznych. Receptory a, wiążą znacznie silniej fenoksybenzaminę i prazo-synę aniżeli johimbinę. Natomiast stałe powinowactwa receptorów adrenergicznych a! i a₂ do fentolaminy czy alkaloidów sporyszu są zbliżone. Wskazuje to na brak specyficzności działania tych dwu antagonistycznych substancji.

Receptory adrenergiczne a₂, określane niekiedy jako autoreceptory,