5192605788

[11] RECEPTORY ADRENERGICZNE 77

agonista + receptor ^—agonisfa - receptor

białko wiążące GTP

agonista-receptor-biatko wiążące GTP

--i—GTP

cyklaza adenylowa

agonista - receptor- białko wiążące - GTP-GTP

cyklaza adenylowa

cAMP-*-ATP

Ryc. 1. Schemat aktywacji cyklazy adenylowej i syntezy cAMP.

łono w odrębnych frakcjach (26, 43—45). Jest on natomiast wynikiem asocjacji kompleksu hormon-receptor z białkami wiążącymi nukleotydy guanylowe (46). W następnym etapie pobudzenia komórki, powstaje nowy kompleks złożony z hormonu, receptora, białka wiążącego nukleotydy oraz cyklazy adenylowej (47). Kompleks ten charakteryzuje wysokie powinowactwo do GTP oraz niewielka aktywność cyklazy adenylowej, gdy brak jest GTP lub syntetycznych, nie podlegających hydrolizie jego analogów. Aktywacja cyklazy adenylowej pod wpływem amin katecholowych, in vivo (48—50), zachodzi jedynie w obecności GTP po interakcji tego nu-kleotydu z białkami, które je wiążą. Następstwem tego procesu jest powstanie nowej, aktywnej enzymatycznie struktury błonowej, uwalniającej do światła komórki cAMP. Przemieszczając się w cytoplazmie komórki cAMP wiąże się ze specyficznymi kinazami w wyniku czego następuje ich aktywacja. Kinazy te uczestnicząc w fosforylacji enzymatycznych białek, regulują intensywność procesów zależnych od cAMP. Jako jeden z pierwszych poznany został wpływ kinaz zależnych od cAMP na metabolizm glikogenu (Ryc. 2).

Białka wiążące guanylowe nukleotydy są zdaniem C i t r i i wsp. (51) „ruchomym pomostem” przenoszącym informacje z pobudzonego przez neurohormon receptora na cyklazę adenylową (38, 51). Regulatorowy zaś charakter GTP przejawią się tym, że po przyłączeniu się nukleotydu do białek wiążących obniża się wyraźnie powinowactwo agonistów do receptorów. Proces pobudzenia komórki trwa do chwili hydrolizy GTP do GDP, której towarzyszy odłączenie wolnego hormonu i unieczynnienie receptora (52—54). Hydroliza ta jest wynikiem aktywności GTP-azowej przejawianej przez białka wiążące guanylowe nukleotydy (53). Wprowadzenie do środowiska toksyn cholery, które są inhibitorami GTP-azowej aktywności lub zastąpienie GTP przez Gpp(NH)p powoduje chroniczny stan pobudzenia cyklazy adenylowej (53, 55—57). Zdaniem W i 11 i a m s a i Lefkowitza (39), proces inaktywacji receptora zachodzi najpraw-