5192605812

84 P. T. SZYMAŃSKI [18]

acyloglicerolu, powstałego z rozpadu fosfatydyloinozytolu (117). O ile degradacja fosfatydyloinozytolu jest bezpośrednim następstwem aktywacji receptorów a, to jak wykazał Mitchell (115), drugim mediatorem dla tych receptorów wydaje się być 1,2-cykliczny fosforan mioinozytolu, uwolniony wraz z 1,2-dwuacyloglicerolem podczas degradacji fosfatydyloinozytolu, co przedstawia Ryc. 3.

agonista + receptor agonista — receptor

I

mioinozytol

Ryc. 3. Metabolizm fosfatydyloinozytolu pod wpływem pobudzenia receptora adre-nergicznego a.

Metabolizm fosfatydyloinozytolu wiąże się ściśle ze zmianami metabolizmu wapniowego komórki (114, 116). Wykazano bowiem, że a stymulacja podwyższa poziom Ca²⁺ w cytosolu (125—129). Wzrost ten może być rezultatem uwalniania wapnia nagromadzonego w mitochondriach i retikulum endoplazmatycznym (126, 128—132). Uwolnione do cytosolu jony wapnia mogą pochodzić także z przestrzeni zewnątrzkomórkowych albo wewnętrznych powierzchni błon plazmatycznych (133—135). Mechanizmy uruchamiania rezerw wapniowych nie są jasne. Być może w błonach komórek, do których wapń transportowany jest z zewnątrz występują kanały, którymi jest on doprowadzany. Przypominałoby to procesy kontrolowane przez muskarynowe receptory cholinergiczne (136—139). Ponieważ jednak transport ten jest głównie procesem wewnątrzkomórkowym wydaje się więc zatem, że w procesie przekazywania sygnału z pobudzonego receptora do miejsc, z których następuje wyrzut wapnia pośredniczy jakiś niezidentyfikowany czynnik. Tym przekaźnikiem wydaje się być metabolit błonowej degradacji fosfatydyloinozytolu. Wykazano bowiem, że metabolizm tego fosfolipidu poprzedza wzrost poziomu jonów wapnia w cytosolu (114, 117—119, 123).

Pomimo, że właściwości drugiego przekaźnika w przypadku receptorów a są niejasne, wiele wyników wskazuje, że czynnikiem wywierającym istotny, ale nie bezpośredni wpływ na przebieg niektórych szlaków biochemicznych są jony wapnia. Pojawiając się w cytosolu eukariotycznych komórek w wysokich, sięgającyh 10^_®—10.^_5M stężeniach (140), łączą się one następnie z kalcyproteinami, niskocząsteczkowymi kwaśnymi biał-