5167289354

ORGANIZACJA I DZIAŁALNOŚĆ GRUP OPERACYJNYCH 203

działalności. Warto przy tym dodać, że idea grup operacyjnych zastosowana początkowo przy przejmowaniu i zabezpieczaniu przemysłu została później przeniesiona na obszarze Ziem Odzyskanych na wiele innych dziedzin życia, między innymi do tworzenia i organizowania administracji, kolejnictwa, służby bezpieczeństwa itp.⁸⁷

W przygotowaniach roboczych nad organizacją grup operacyjnych wysunięto początkowo 3 zasadnicze koncepcje, według pierwszej miała powstać poważna organizacja zmilitaryzowana, której zadaniem było ruszyć w teren i przez swoich specjalnych olicerów zorganizować wydziały przemysłowe i zakłady, wnieść w teren ideę uprzemysłowienia i zacząć uruchamiać przedsiębiorstwa przemysłowe. Organizacja ta miała mieć charakter wojskowy i do swej dyspozycji miała posiadać wojska ochronne i oficerów do spraw organizacyjnych. Druga koncepcja zakładała stworzenie małych ilościowo grup operacyjnych, które by pojechały w teren pracować indywidualnie bez przewidzianych z góry jednostek ochronnych. Według ostatniego projektu myślano o stworzeniu wielobranżowych grup operacyjnych, które miały obejmować całe życie gospodarcze i administracyjne, tak aby po przybyciu na miejsce móc natychmiast przystąpić do pracy jako tymczasowe wydziały wojewódzkie i powiatowa³⁸. Ostatecznie przyjęto wariant drugi to jest koncepcję tworzenia kilkudziesięciu osobowych grup operacyjnych składających się z fachowców i działaczy politycznych, które po przybyciu na określony teren zająć się miały przede wszystkim zabezpieczeniem i uruchomieniem obiektów przemysłowych na ziemiach wyzwolonych. Na ziemiach starych grupy te mobilizować miały ponadto klasę robotniczą w celu przeciwdziałania próbom opanowania kluczowego przemysłu przez przedstawicieli wielkiego kapitału³⁹.

Tworzenie i organizację grup operacyjnych rozpoczęto we wrześniu 1944 r. W tym celu w^t Resorcie Gospodarki Narodowej i Finansów PKWN utworzono Wydział Grup Operacyjnych, którego kierownikiem mianowano inż. Alfreda Wiślickiego. Z inicjatywy resortu zorganizowano dla członków grup specjalny kurs, odbyty w⁷ Lublinie w dniach 23—30. IX i dw'a kursy na Pradze w Warszawie, które odbyły się w dniach 20—24. XI. i 1—3. XII. 1944 r.⁴⁰. Słuchaczami kursów byli inżynierowie, technicy, wykwalifikowani robotnicy oraz działacze partyjni i związkowi. Ludzi tych zwerbowano za pomocą ogłoszeń rozplakatowanych na wyzwolonych częściach ziem polskich, bądź wydelegowano ich z Resortu Obrony Narodowej ze składu 1 Armii Wojska Polskiego. Do szkolenia grup przywiązywano dużą wagę. Objęto nim przede wszystkim zagadnienia administracyjne i organizacyjne, zakładając przy tym, że ludzie ci posiadają pewme przygotowanie służbowe. Wśród tematyki kursów' znalazły się takie zagadnienia jak: cele i zadania grup operacyjnych, Manifest PKWN, reforma rolna, aprowizacja, związki zaw^rodow⁷e, polityka przemysłowca państw⁷a, stosunek wojska do przemysłu, polityka ekonomiczna, formy i sposoby kierowania zakładem, metody pracy w terenie, stosunki między przemysłem prywatnym i rzemiosłem a państwem, sprawozdawczość, życie polityczne itp.⁴¹.

37.    op. cit.

38.    AAN, grupy operacyjne sygn. 34. Por. I Zjazd Przemysłowy Ziem Odzyskanych, Wrocław — Jelenia Góra 27—29.VIII.1945 r. s. 11.

39.    Dokumenty i wspomnienia. Działalność grup operacyjnych...

40.    AAN, PKWN sygn. VIII-4.

41.    Tamże. W⁷ rozplakatowanych odezwach na ziemiach wyzwolonych skierowano apel do społeczeństwa wzywając, aby dnia 5.XI.1944 r. zarejestrowały się wszystkie siły fachów3, które będą potrzebne do uruchomienia przemysłu na terenach Prus Wschodnich i Śląska. AAN grupy operacyjne sygn. 3.