5167289388

6 BARBARA P1ASNA, JANUSZ PIASNY

nia wpływa decydująco na rozszerzenie produkcji. Rozszerzenie produkcji rolniczej odbywa się przez zwiększanie wkładów inwestycyjnych względnie przez racjonalne powiększanie bieżących wkładów produkcyjnych. Obydwa zjawiska zwykle następują wtedy kiedy osiągnięte dochody pozwalają na zakup niezbędnych środków produkcji i istnieje zachęcająca chłopów sytuacja do rozszerzenia produkcji rolnej.

Znajomość poziomu i dynamiki dochodów uzyskiwanych przez chłopów jest również niezbędna dla prowadzenia odpowiedniej polityki ekonomicznej państwa względem wsi. Państwo socjalistyczne bowiem posiada w swoich rękach takie narzędzia tej polityki jak: ceny, podatki, kredyty, obowiązkowe dostawy itp. dzięki którym wpływa na kształtowanie się poziomu dochodów ludności chłopskiej. W pewnym stopniu państwo może także oddziaływać nimi na powstawanie określonych warunków gospodarowania, które z kolei mogą wpływać na odpowiedni podział dochodu na konsumpcję i akumulację.

Z tych względów w opracowaniu niniejszym będziemy starali się przedstawić poziom oraz strukturę dochodów konsumpcji ludności chłopskiej, w odniesieniu do gospodarstw indywidualnych, znajdujących się na obszarze okręgu rolniczego tzw. zachodniego granicznego. Okręg ten obejmuje swoim zasięgiem terytorialnym całe województwo zielonogórskie oraz powiaty: Dębno, Myślibórz i Choszczno z województwa szczecińskiego oraz Wałcz i Złotów z województwa koszalińskiego¹. Uzyskane wyniki badań z tego okręgu rolniczego nie są zatem w pełni adekwatne w stosunku do wyników opartych wyłącznie na gospodarstwach z województwa zielonogórskiego, które stanowi terytorialne granice Ziemi Lubuskiej. Biorąc jednak pod uwagę, że odchylenie terytorialne okręgu i województwa jest niezbyt duże, a struktura powiatów z innych województw podobna powiatom z województwa zielonogórskiego, można zatem z pewnym uproszczeniem przyjąć, że prezentowane dane prawdziwie charakteryzować będą poziom oraz strukturę dochodów i konsumpcji w gospodarstwach chłopskich, położonych na obszarze Ziemi Lubuskiej. Ograniczenie rozważań tylko do ludności gospodarującej indywidualnie jest zawężeniem, ale jednocześnie trzeba podkreślić, że ta właśnie grupa ludności jest najliczniejsza w województwie zielonogórskim. W liczbach absolutnych wynosiła ona w 1960 r. — 215 tys. osób to znaczy, że stanowiła 54% całej lud-

1

Podział Polski na okręgi rolnicze dokonany został w Instytucie Ekonomiki Rolnej przez F. DZIEDZICA. Cały obszar Polski podzielono na 11 okręgów, biorąc za podstawę podziału warunki fizjograficzno-rolnicze oraz uwzględniając kształtowanie się czynników histo-ryczno-ekonomicznych w poszczególnych częściach kraju. Okręgi rolnicze stały się od roku 1955/56 podstawą grupowania wyników rachunkowości rolnej. Okręg zachodni graniczny pod względem przyrodniczym podobny jest do Wielkopolski. Cechuje się długim okresem wegetacyjnym oraz silniejszymi wpływami klimatu oceanicznego. Poza tym okręg ten wyróżnia się dużą ilością państwowych gospodarstw rolnych i leśnych. W województwie zielonogórskim PGR-y zajmują około 25%, a państwowe gospodarstwa leśne 45% ogóinej powierzchni. Okręg ten cechuje się także bardzo poważnymi zniszczeniami w okresie II wojny światowej i zupełnie nowym osadnictwem. Województwa zielonogórskie posiada najniższy na Ziemiach Zachodnich odsetek ludności miejscowej (2,8%), a najwyższy ludności repatriowanej (43,9%). W’edług danych Spisu Powszechnego z 1950 r. w zasiedlaniu tego obszaru najważniejszą rolę odegrały dwie grupy ludności: repatrianci — 43,9% (w tym ponad 40% ze Związku Radzieckiego) i osadnicy z poznańskiego — 21,3%. Razem te dwde grupy stanowią około 2/3 ludności w^rojewództw^Ta. Z powyższego wynika, że woj. zielonogórskie posiada wśród Ziem Zachodnich ludność najbardziej jednolitą pod względem pochodzenia. Jej trzonem są osadnicy z Wielkopolski i repatrianci z terenów ZSRR. (Por.: Województwo zielonogórskie, cyt. wyd., s. 227 i 281).