5224572402

Złoto pełniło funkcje pieniądza światowego prawdopodobnie od czasów Krezusa (ca 550p.n.e), wówczas to król Lidii wpadł na pomysł stemplowania monet, gwarantując ich wagę. Monety były wykonane z elektronu - naturalnego stopu złota i srebra.

Jest rzeczą charakterystyczną, że przez dwadzieścia pięć wieków (do I wojny światowej) nikt nie nazywał złota pieniądzem światowym czy walutą międzynarodową. Złoto po prostu było podstawą i miarą systemów pieniężnych, było pieniądzem uniwersalnym.

W nowożytnej historii gospodarczej świata najlepszy czas złota to lata 1870 - 1914, okres funkcjonowania waluty złotej. Dla goldstandardu odpowiedzi na pytania sformułowane we wstępie artykułu były oczywiste. Złoto pełniło funkcję podstawy systemu integrującego narodowe systemy pieniężne¹. Relacje miedzy walutami krajowymi a złotem były stałe. To zdaniem B. T. McCalluma oznacza, że funt, frank, lir czy dolar to były w gruncie rzeczy różne nazwy określonej ilości złota (McCallum 1996: 72).

Zdaniem wielu ekonomistów złoto świetnie pełniło funkcje pieniądza światowego, ponieważ nie miało „narodowości”. Nie było podporządkowane żadnej władzy krajowej czy międzynarodowej. Stabilność goldstandardu wynikała z obowiązującej zasady podaży złota w skali międzynarodowej. Była ona skorelowana ze wzrostem światowego PKB, handlu zagranicznego i cen (Drabowski 1988: 80).

Najważniejszą zaletą goldstandardu i złota jako pieniądza międzynarodowego było znakomite, symetryczne działanie mechanizmu wyrównawczego, który pozwalał krajom należącym do systemu przywracać równowagę zewnętrzną².

Najważniejszą walutą tego okresu był brytyjski funt; pełnił on (używając współczesnej terminologii) funkcje waluty międzynarodowej. O pozycji funta świadczą dane dotyczące gospodarki brytyjskiej. Wielka Brytania importowała (1890) 20% światowego eksportu, w latach 1860 - 1914 około 60% handlu światowego było fakturowane w funtach. W roku 1899, 64% światowych rezerw tworzyły funty, w 1913 - 48% (Eichengreen 2010: passim). Rynek brytyjski był centrum finansowym świata. Weksel „ciągniony na Londyn”, po akceptacji londyńskiego banku, był synonimem wypłacalności.

O umiędzynarodowieniu gospodarki brytyjskiej świadczy fakt, że na przełomie XIX i XX wieku eksport kapitału z tego kraju osiągnął ca 10% PKB. Cechą szczególną funta jako waluty międzynarodowej było utrzymywanie się (poza nielicznymi epizodami) przez

1

   W XIX i XX wieku nie istniał, w czystej (homogenicznej) postaci system waluty złotej, w którym cyrkulowalyby tylko złote monety'. Pieniądze krajowe „reprezentowały" złoto. F.A Hayek Monetary Nationalism and International Stability, I wydanie London: Longmans, Green - The Graduate Institute of International Studies. Geneve, Publication Nuinber 18,1937 s. 8

2

   Działanie symetryczne oznacza, że w równym stopniu dotyczy' krajów deficytowych i nadwyżkowych.