5167289627

138 WIADOMOŚCI URZĘDU PATENTOWEGO Nr 1/1952

138 WIADOMOŚCI URZĘDU PATENTOWEGO Nr 1/1952

ki, cementu itp., gdzie z ich pomocą udało się osiągnąć dokładności 0,05°/o. Szerokie zastosowanie mają sprzęgła elektromagnetyczne w urządzeniach transportowych: w pojazdach z silnikami spalinowymi, w samochodach, na statkach.

Rys. 2. 1 — Rdzeń elektr\ym.ognesu; 2 — uzwojenie; 3 — tarcze cierne; 4 — pierścień doprowadzający prąd; 5 — kole zębate prowadzące; 6 — pierścienie zwory.

Tytułem przykładu konstrukcji zostanie rozpatrzor ne sprzęgło elektromagnetyczne, wyrabiane przez przemysł budowy obrabiarek i stosowane do obrabiarek metali (rys. 2). Sprzęgło jest wykonane jako wielotarczowe. Tarcze cierne są wykonane ze stali o grubości 1 mm. Aby prawidłowo skierować strumień magnetyczny i zapobiec jego zamykaniu poprzez tarcze cierne z pominięciem zwory, tarcze (rys. 3) mają wycięcia, zwiększające opór dla przejścia strumienia magnetycznego w kierunku promieniowym. Zwora sprzęgła składa się z dwóch pierścieni wpółśrodkowych, mogących przesuwać się jeden względem drugiego, przez co osiąga się bardziej równomierny nacisk na tarcze cierne. Uzwojenie sprzęgła jest umieszczone w wytoczeniu pierścieniowym kadłuba rdzenia elektromagnesu, wykonanego z żelaza Armko. Napięcie robocze uzwojenia 24 V, prąd 0,5 A.

Rys. 3. Tarcze cierne: z lewej strdny — prowadząca, z prh.-

wej — prowadzona.

Pragnienie połączenia płynności uruchamiania i regulowania ze sztywnym połączeniem wałów bez poślizgu powołało do życia sprzęgła kombinowane.

przez M. F. Filipowa⁴), polegający na włączaniu nieliniowych oporników, w szczególności żarówek. Szeregowo z uzwojeniem sprzęgła włącza się opornik nieliniowy, jaskrawo zależny od temperatury. Z początku proces przebiega tak, jak w obwodzie z małym oporem i napięciem wyższym od nominalnego. Prąd szybko wzrasta. Temperatura włókna żarówki nie zdążyła jeszcze wzrosnąć i opór żarówki jest nieduży. Potem, w miarę nagrzewania się włókna, opór jego zwiększa się i prąd spada do wartości ustalonej. M. F. Filipow podaje takie dane: bez stosowania forsowania proces rozbiegu pędni zakańcza się w ciągu 0,22 sek. od chwili włączenia, z forsowaniem oporem stałym — w ciągu 0,16 sek., a z forsowaniem za pomocą żarówek — w ciągu 0,085 sek. Prostota tego sposobu forsowania i duże prędkości zgrywania się pobudzają do dalszego jego studiowania i rozpracowania.

Należy zaznaczyć, że dla forsowania procesu przejściowego ma znaczenie nie tyle wartość wierzchołka prądu w ogóle, ile prędkość jego wzrastania w początkowej części procesu przejściowego, gdy zwora jeszcze jest w ruchu lub dopiero co skończyła swój ruch.

Z punktu widzenia konstrukcyjnego w szybko działającym sprzęgle jest rzeczą ważną zabezpieczyć minimalny przesuw i małą masę części ruchomych — zwory. W tym celu przewiduje się niekiedy powierzchnie cierne na membranie. Należy podkreślić konieczność'rozpatrzenia procesu przejściowego pędni w całości przy współdziałaniu wszystkich jego części: silnika napędowego, sprzęgła i mechanizmu pęd-niowego. Nie ma sensu np. drogą jakichkolwiek konstrukcyjnych lub schematowych kombinacji zmniejszać czas przesuwu zwory sprzęgła; jego masy zamachowe są o tyle duże, że cały proces przejściowy w zasadzie jest określony drugim lub nawet trzecim okresem, a mianowicie rozbiegiem pędni po ukończonym sprzęgnięciu obu połówek sprzęgieł.

Konstrukcja i zastosowanie sprzęgieł elektromagnetycznych

Dziedzina wykorzystania sprzęgieł tego rodzaju, jak również przenoszone przez nie moce są bardzo różnorodne. Znane są -sprzęgła, wykorzystywane w mechanice precyzyjnej lub w indywidualnych pędniach wrzecion włókienniczych, z momentem przenoszonym wielkości dziesiątych części kilogra-mometra, oraz sprzęgła pędni walcarek lub powietrznych dmuchaw wielkopiecowych o mocy przenoszonej 30000 KM.

Opisywano zastosowanie sprzęgieł elektromagnetycznych do walcarek, dźwigów i żorawi oraz do automatycznych głowic spawalniczych. Sprzęgła są stosowane z powodzeniem we wszystkich przypadkach ciężkiego uruchamiania, przy stosunkowo niedużym momencie rozruchowym silnika, w rodniach sprężarek, wirówek cukrowniczych, posiadających duże masy zamachowe. Sprzęgła elektromagnetyczne zastosowano również w pędniach nowych radzieckich warsztatów tkackich. Ciekawe zastosowanie znalazły sprzęgła elektromagnetyczne łącznie z hamulcami elektromagnetycznymi w pędniach dozowników mą-

*) M. F. Filipow: O forsowaniu wzbudzenia sprzęgieł elektromagnetycznych. Wiadomości Tomskiego Instytutu Politechnicznego, t. 63, str. 202—208, 1944.

5) J. I. Anosow. Sprzęgła magnetoemulsyjne. _>tElektricze stwo'‘, str. 78—79, nr 6, 1950.