mują one takie zagadnienia, jak: rozwój wczesnej komunikacji u dzieci niepełnosprawnych i „kamienie milowe" rozwoju mowy; autyzm -koncepcje etiologiczne i terapeutyczne; diagnostyka psychopedagogiczna dziecka i rodziny; wprowadzenie do psychomotoryki; wprowadzenie do komunikacji wspomagającej (komunikacja alternatywna i augmentatywna); gry ruchowe w działaniach pedagogiki specjalnej; „Basales Theater" i elementarne doświadczania dźwięków (wzbogacanie doznań estetycznych). Są też propozycje nakierowane na potrzeby osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną: wprowadzenie do wczesnej interwencji; koncepcja Bobathów; „Elementarna relacja” - koncepcja wspomagania ogólnego rozwoju osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.
Na uczelni w Ludwigsburgu i Reutlingen obowiązuje zasada samodzielnego układania programu zajęć przez studenta. Oczywiście stawia się mu określone, niezwykle precyzyjnie ujęte i konkretne wymagania, zwłaszcza co do ilości i formy egzaminów czy praktyk zawodo-wo-specjalistycznych, które należy zrealizować w ustalonym terminie. Obok wcześniej wybranej specjalizacji, student jest zobowiązany do wyboru drugiej.
Takie rozwiązanie kwestii organizacji toku studiów umożliwiało stworzenie każdemu odpowiednich warunków studiowania, a tym samym twórczej atmosfery na uczelni.
W tym miejscu dodam, iż podczas pobytu na Uniwersytecie w Ludwigsburgu spotkałam wielu
Konspekt nr 4/2006 (27) młodych ludzi, bardzo świadomych celów swego pobytu w tej uczelni. Studenci wydali mi się niezwykle odpowiedzialni, zaś wykładowcy, z którymi spotykaliśmy się jako seminarzyści, impo nowali nam życzliwym nastawieniem do studiujących, zaufaniem, jakim ich obdarzali i gotowo ścią pomocy we wszelkich trudnościach związanych z nauką i pobytem na studiach. Nauczyciele akademiccy zaintrygowali nas również swoją imponującą wiedzą i kompetencjami. Dlatego właśnie uważam, że warto było przetrwać wszystkie trudności związane z formalnościami wyjazdu do Niemiec. Nabyta wiedza i zgromadzone doświadczenia są trudne do opisania, dlatego z całą pewnością zarówno one, jak i związane z pobytem na uczelni przeżycia, pozostaną na długo w mojej pamięci.
Anna Anclrykoicska
Bibliografia
Bosch, E., Sexualitaut und Beziehungen bei Menschen mit einergeistigen Behinderung. EinHand- undArbeits-buch, DGVT, luebingen 2004.
Rundesvereinigung l.ebenshilfe (1999), Selbstbestimmt leben - ein heisses Thema Fuer Eltem?!, Lebenshilfe -Verlag, Marburg.
Drogę, B.: Ich fuehle mich wic dicser Fluss Portrauts >nichtspTechenden> Menschen, Athena, Oberhausen 2001.
Fornefeld, B., *Elementare Beziehung• und Selbstver-wirklichunggeistig Schwerstbehinderter in sozialerln-tegration, VerlagG, Mainz 1991-Zimmer, R., Handbuch der Sinneswahmehmung, Verlag Herder, Freiburg 1995.