5484453799

106

URANIA

4/1993

smiczncj, jaka zdarzyła się dotąd w XX wieku.

„Rankiem, 30 czerwca 1908 roku, przy pięknej, słonecznej pogodzie nad Syberią przeleciała bardzo jasna kula ognista, która następnie eksplodowała nad tajgą w pobliżu rzeki Podkamicnnaja Tunguska... Przelot kuli ognistej widziany był przez wicie osób, pracujących na polach i w lasach dawnej guberni Jenisejskiej, w promieniu ok. 600 km od miejsca wybuchu. Odgłosy towarzyszące fali uderzeniowej i gigantycznej eksplozji były słyszane nawet w odległości dwukrotnie większej. Katastrofa wydarzyła się na zupełnym pustkowiu i dzięki temu nie było ofiar wśród ludzi. Powstało jednak wiele szkód. Zniszczony został ogromny obszar tajgi o po-trzęsicnie ziemi o sile 4.5 stopnia. Wstrząs ten zarejestrowały również inne stacje sejsmologiczne, między innymi w Londynie i Jenie. Drugim efektem geofizycznym było niezwykłe świecenie nieba w nocy z 30 czerwca na 1 Iipca, obserwowane w Europie i Azji. Zjawisko to zostało utrwalone na fotografii wykonanej w Danii. Przeprowadzono wówczas obserwacje spektroskopowe, wykluczające podobieństwo do zorzy polarnej.” (z artykułu Krzysztofa Włodarczyka, Postępy Astronomii, 1/92).

Nie znaleziono żadnych fragmentów meteorytu tunguskiego, podejrzewa się więc, że było to jądro malej komety lodowej (być może fragment komety Encke-go), które w atmosferze Ziemi wybuchło i wyparowało. Znane są jednak na Ziemi

Rys. 1. Orbita komety Enckego nie podlega istotnym do niej są orbity planetoid z grupy Apollo.

wierzchni 2150 km². Najbardziej przerażeni byli mieszkańcy położonej najbliżej miejsca wybuchu faktorii Wanawara, oddalonej od epicentrum o około 65 km. Odczuli oni skutki potężnej fali uderzeniowej, która uszkodziła wiele domów. W oddalonym o około 1000 km Irkucku obserwatorium geofizyczne zarejestrowało

zmianom na skutek perturbacji planetarnych. Podobne

ślady upadków wielkich meteorytów. Słynny krater meteorytowy na pustyni w Arizonie ma średnicę 1200 m i głębokość o-koło 200 m. Zebrane fragmenty meteorytu ważą ponad 60 ton, ale głównej masy z Ziemi nic wydobyto. (Patrz zdjęcie na okładce lutowego numeru Uranii.)

Opisane wyżej skutki zderzenia z Zie-