5654708964

Rys. 6. Zmiana kształtu ziaren w trakcie procesu walcowania

Tekstura materiału powoduje anizotropowość jego własności, tj. uzależnienie ich od kierunku badania. Panuje na ogół przekonanie, że materiały anizotropowe są niepożądane. Należ}' jednak podkreślić, że trzeba raczej dążyć do umiejętnego wykorzystania anizotropowych właściwości materiałów, a nie do ich eliminacji. Na przykład procesy kształtowania powinny być tak projektowane, aby największe obciążenie wyrobów podczas eksploatacji pokrywało się z kierunkiem największej wytrzymałości materiału, bądź kierunek największej plastyczności materiału pokrywał się z kierunkiem największych odkształceń w danym procesie. O dużym znaczeniu właściwości-anizotropowych materiału świadczy między innymi fakt, że blacha charakteryzująca się dużą anizotropią normalną, która wyraża się stosunkiem średnich odkształceń mierzonych w płaszczyźnie blachy do odkształceń określanych w kierunku grubości blachy, wykazuje lepszą podatność do najczęściej stosowanych operacji tłoczenia.

Odkształcenie plastyczne wytwarza stan naprężenia w materiale, który może obejmować cały przedmiot lub tylko jego część, naprężenia te nazywane są naprężeniami własnymi. Biorąc pod uwagę obszar występowania naprężenia własne dzieli się na:

-    Pierwszego rodzaju - naprężenia równoważące się między poszczególnymi w ar

stwami materiału. Na przykład, w pręcie zginanym powyżej granicy plastyczności warstwy leżące koło warstwy obojętnej odkształcają się tylko sprężycie. Odkształcenie sprężyste tych warstw po odciążeniu pręta nie zanika, gdyż jest blokowane przez warstwy zewnętrzne i wewnętrzne, które uległy odkształceniu plastycznemu. Zatem pomiędzy tymi warstwami musi wystąpić naprężenie, pomimo braku zewnętrznego obciążenia.

-    Drugiego rodzaju - naprężenia występujące pomiędzy poszczególnymi ziarnami. Na przykład, w stali perlitycznej odkształcanej nieco powyżej granicy plastyczności, odkształceniu trwałemu podlegać będą głownie płytki ferrytu, płytki cementytu, jako znacznie twardsze, pozostaną w stanie sprężystym. Po usunięciu obciążenia płytki cementytu mogłyby powrócić do początkowych wymiarów, ale odkształcone płytki ferrytu nie dopuszczają do tego. Płytki ferrytu i cementytu