Odlewnictwo
odtwarza zewnętrzny kształt przedmiotu odlewanego z uwzględnieniem technologicznych warunków procesu odlewania. Kształty wewnętrzne przedmiotu (otwory, kanały, zagłębienia itp.) odtwarzane są za pomocą rdzeni. Rdzenie są wykonane w skrzynkach rdzeniowych zwanych rdzennicami. Stosowanie rdzeni powoduje konieczność umieszczenia na modelu dodatkowych części, tzw. znaków rdzeniowych, które odtworzone następnie w formie służą do umieszczenia w nich rdzeni. Aby umieścić rdzeń w formie (rysunek 1.1), należy zaopatrzyć go w dodatkowe części, tzw. rdzenniki, służące do utrzymania rdzenia w ściśle określonym miejscu formy. Modele odlewnicze wykonuje się najczęściej jako dzielone, gdyż ułatwia to wykonanie formy. Od wyboru powierzchni podziału modelu zależy jego budowa, przebieg formowania oraz dokładność wymiarów odlewu. Podział modelu może być dokonany w jednej albo kilku płaszczyznach. W niektórych modelach stosuje się podział według powierzchni krzywej.
UWAGA!
Główną przyczyną stosowania podziału modelu jest uzyskanie możliwości wyjęcia go z formy. Zazwyczaj płaszczyzna podziału przechodzi przez największy przekrój odlewu.
Taki podział ułatwia składanie formy, dokładne ustawienie rdzeni, zagęszczanie masy itd.
Wymiary zaprojektowanego modelu powinny uwzględniać skurcz metalu podczas krzepnięcia i stygnięcia (rysunek 1.6). Z tego powodu przy projektowaniu modelu dodaje się do wymiarów przedmiotu pewne naddatki na kurczenie się odlewu. Naddatki na skurcz są zależne od rodzaju metalu. Liczbowe wartości skurczu liniowego najczęściej używanych w odlewnictwie stopów są następujące:
• żeliwo szare 1%,
• staliwo 2%,
• stopy aluminium i magnezu 1-1,5% ,
• stopy cynku i miedzi 0,5%.
Formę wypełnia się ciekłym metalem przez system kanałów i zbiorników wykonanych w formie odlewniczej zwanych układem wlewowym, który jest wykonywany za pomocą modeli układu. Podstawą do opracowania kompletu modelowego (modelu części odlewanej, modeli układu wlewowego oraz rdzeni) jest rysunek części przeznaczonej do odlewania. Na tej podstawie można opracować rysunek surowego odlewu, wykonać model i rdzeń (lub rdzenie) oraz zaprojektować model układu
Strona 15