5833210760

Na podstawie przedstawionej uprzednio libertarianskiej teorii sprawiedliwości wnioskujemy o postulacie zastąpienia państwa systemem anarchokapitalistycznym, czyli przez organizacje społeczeństwa oparta o indywidualna wolność ludzka. Nie twierdzimy przy tym, ze teoria libertarianska osiagnela ideał i juz na wieczne czasy nie wymaga żadnych zmian, przeciwnie, wyrażamy przekonanie, ze z biegiem czasu pojawia sie w niej pewne udoskonalenia, na takiej zasadzie jak libertarianie udoskonalili poglądy klasycznych liberałów. Stoimy jednak na stanowisku, ze dotychczas nikt nie opisał zagadnień związanych z prawem naturalnym, państwem i anarchia lepiej niz Murray Newton Rothbard i w związku z tym za właściwa uznajemy jego koncepcje, czyli libertarianizm.

Karl Hess (znany w środowisku libertarianin) napisał we wstepie do jednego z dziel anarcho kapitalistycznych następujące zdanie: Podstawowym zagadnieniem polityki było od zawsze to, czy polityka powinna w ogóle istnieć. [39] Przedstawiliśmy i uzasadniliśmy stanowisko libertarianskie, z którego na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć przecząco. We wstepie stwierdziliśmy bowiem, ze do oceny polityki konieczna i wystarczająca jest ocena państwa, a oceny państwa juz dokonaliśmy i jest to ocena jednoznacznie negatywna. Wykazaliśmy, ze państwo nierozerwalnie wiaze sie z niesprawiedliwością. Na wstepie przyjęliśmy założenie, ze warto bronie tylko tego, co nie implikuje niesprawiedliwości. Istnienie polityki, nie tylko dzisiaj, implikuje niesprawiedliwość, wiec na pytanie:

Czy warto dzisiaj bronie polityki?

— udzielamy odpowiedzi:

Nie, tak jak i nigdy.

PRZYPISY

[1]    Uznajemy w mysi prakseologii, ze wartościowanie związane jest z subiektywna ocena, wiec zdanie wartościujące nie może byc obiektywne. Można jednak zdanie wartościujące sformułować tak, aby podlegało intersubiektywnej dyskusji, opierając je na pojęciach obiektywnych, za jakie uznajemy m.in. prawdę i niesprawiedliwość.

[2]    Do mętliku pojęciowego, związanego z libertarianizmem, przyczyniły sie różnice w nomenklaturze polityczno-filozoficznej w Stanach Zjednoczonych i w Europie: w Ameryce liberalizm znaczy niemal dokładnie tyle, co socjaldemokracja, zas ktoś, kto wg europejskich standardów mógłby zostać nazwany liberałem (bez przymiotników), w Stanach nazwany by został najprawdopodobniej klasycznym liberałem, neoliberalem albo właśnie libertarianinem (w zależności od tego, jakie konkretnie poglądy prezentuje). Oba systemy nazewnictwa od jakiegoś czasu sie przeplatają. Etyka, która nazywamy w niniejszym tekście libertarianizmem, bywa dla scislosci określana jako rothbardianizm (od Rothbarda) albo propertarianizm (od koncepcji własności, o której bedzie mowa) - nie ma jednak potrzeby stosowania tych rzadko używanych nazw, zwłaszcza, ze pomimo wszystkich niejasności, zazwyczaj terminu libertarianizm używa sie na określenie koncepcji Rothbarda oraz podobnych, zarówno w Ameryce, jak i w Europie.

[3]    Murray N. Rothbard, O nowa wolność: Manifest libertarianski, Fundacja Odpowiedzialność Obywatelska, Warszawa 2007, str. 50-51

[4]    Chodzi o Austriacka Szkole Ekonomii (ASE) - nurt naukowy, rozpoczęty przez Carla Mengera i Eugena von Bohm-Bawerka, a mocno rozwinięty przez Ludwiga von Misesa oraz M. Rothbarda. Teoria ASE, wbrew pozorom (byc może wynikającym ze skojarzeń ze słowem „ekonomia”) nie jest zwiazana z matematyczno-statystycznym spojrzeniem na społeczeństwo, lecz jest przede wszystkim ogólna nauka o człowieku i jego działaniu, a ściśle rzecz biorąc - o konsekwencjach faktu, ze człowiek działa; tzw. aksjomat działania jest początkiem wszystkich ciągów dedukcyjnych, wchodzących w skład prakseologicznej teorii ASE. Uważamy, ze zdobycze tej nauki można traktować (w wielu aspektach) jako wiedze iście filozoficzna.

Najważniejsze dzielą współtworzące współczesna teorie ASE:

Ludwig von Mises, Ludzkie Działanie, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa 2007,

Murray N. Rothbard, Ekonomia wolnego rynku, Fijorr Publishing, Warszawa 2007