5768085840

łecznych. Rola nauczyciela polega na przydzieleniu uczestnikom zabawy określonych ról do odtworzenia. Role ten mają odwołanie do sytuacji prawdziwej, zaadaptowanej do potrzeb dydaktycznych. Pełniąc określone role społeczne czy zawodowe, uczniowie uczą się postępowania wg określonych norm (zadanie takie może np. spełniać zabawa w sklep). Odgrywanie ról spełnia dwa zasadnicze cele:

-    pozwala lepiej zrozumieć własne zachowanie, intencje wartości i nastawienia (pełniąc określoną rolę, dokonujemy swego rodzaju samooceny swojego zachowania),

-    pozwala lepiej poznać i ocenić świat widziany i odczuwany z perspektywy drugiej osoby (często praktycznie odbierany niezgodnie z intencją tej osoby).

Powszechnie występujące, a zarazem pomocnicze w edukacji środowiskowej ucznia klas początkowych, są takie metody z grupy asymilują-cych wiedzę, jak: opis, pogadanka, dyskusja, praca z książką i inne.

Opis jest najprostszym sposobem zaznajamiania uczniów za pomocą słów z nieznanymi im osobami, rzeczami, zjawiskami, krajobrazami i wydarzeniami. Opis może być barwny lub suchy; zależnie od rodzaju rzeczywistości opisywanej i wieku uczniów. Im uczniowie młodsi, tym opis powi-_v nien być barwniejszy, by kształtować ich wyobraźnię. W kształceniu środowiskowym opis towarzyszy często pokazowi czy obserwacji, bezpośredniej lub pośredniej. Winien być jej następstwem, a nie zamiennikiem.

Stosowana powszechnie przez nauczyciela pogadanka (znalezienie), zwana pogadanką sokratyczną, heurystyczną lub heurezą, polega na rozmowie nauczyciela z uczniami. Stanowi ona typową formę komunikacji interpersonalnej nauczyciel-uczeń, uczeń-nauczyciel, uczeń-uczeń w procesie edukacyjnym. Pytania należą do tej kategorii komunikacji międzyludzkiej, w której bardzo wyraźnie przejawia się aktywność poznawcza i poziom rozwoju umysłowego człowieka. Są istotnym czynnikiem osiągania przez człowieka - bez względu na posiadany zasób wiadomości, umiejętności i doświadczeń - orientacji o rzeczywistości i zdobywaniu informacji o niej. Pytanie wyraża chęć poznania; informuje o zakresie rozumienia znaczenia rzeczy; także chęć weryfikacji posiadanych informacji; to swoista forma komunikowania się z inną osobą, chęć bycia z innym człowiekiem, potrzeba pogłębiania z nim więzi. W tym dialogu jako swoistej komunikacji interpersonalnej pytania najczęściej stawia nauczyciel, ale może też być i odwrotnie. Odpowiedzi na pytania nauczyciela mogą być udzielane przez uczniów w miarę samodzielnie - na podstawie obserwacji, doświadczeń, rozumowań czy przypomnienia wcześniej poznanych faktów i uogólnień. Odpowiadając na pytania, uczniowie przechodzą krok po

111