5768085867

B. Struktura dydaktyczna treści kształcenia środowiskowego na poziomie edukacji wczesnoszkolnej wyraża się w określonej reprezentacji wszyst-kich sfer naukowej struktury rzeczywistości społeczno-przyrodniczej .

Zakres treściowy edukacji środowiskowej na poziomie wczesnoszkol-nym ma charakter elementarny i egzemplaryczny. Odnosi się do cech zewnętrznych poznawanych obiektów, zjawisk i procesów oraz ich podstawowych funkcji, możliwych do poznania sensorycznego. Całość zagadnień programowych obejmuje wewnętrznie zintegrowane obszary treściowe dotyczące:

•    różnorodności zjawisk świata przyrody ożywionej i nieożywionej (budowy niektórych roślin i zwierząt, warunków i trybu ich życia),

•    życia społecznego klasy, szkoły, miejscowości, kraju,

•    pracy ludzkiej,

•    wybranych problemów ekologicznych,

•    zasad bezpieczeństwa, higieny i zdrowia.

Najbardziej ogólne struktury pojęciowe, o najwyższym współczynniku użyteczności i funkcjonalności, występujące w obrębie treści programowych przedmiotu, to środowisko przyrodnicze i środowisko społeczne. Każde z tych pojęć ogólnych organizuje własny układ pojęć bardzief szczegółowych.

W obrębie pojęcia środowisko przyrodnicze (biotyczne i abiotyczne) koncentrują się treści określające takie podstawowe pojęcia, jak: krajobraz, klimat, woda, świat organizmów żywych.

Wśród pojęć odnoszących się do faktów i zjawisk społecznych do najbardziej podstawowych należą: dom rodzinny, środowisko lokalne, kraj.

W praktycznych sytuacjach dydaktycznych pojęcia przedmiotowe koncentrujące wokół siebie podstawowe treści przedmiotowe winny być poznawane przez ucznia w ujęciu całościowym, poprzez tworzenie określonych kręgów tematycznych uwzględniających aspekty - przyrodniczy ekonomiczny, prawny, filozoficzny, społeczny, estetyczny, etyczny i pedagogiczny treści kształcenia, uzasadnionych logicznie i merytorycznie²⁹. Nauczyciel winien pamiętać o tym, żeby obraz rzeczywistości w umyśle ucznia był obrazem całościowym rzeczywistości jako systemu dynamicznego, uwzględniającego wzajemne relacje przyrody i człowieka. Dokonane

²⁸ Reforma systemu edukacji. Projekt.

²⁴ Por. A. Dylikowa, Złożoność problematyki środowiska w kształceniu nauczycieli, |w:| Modele kształcenia i dokształcania nauczycieli geografii. Materiały z konferencji, Warszawa 7-8.11.1992, red. R. Domachowski, A. Kostrowicka, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa 1993.

21