Charakter prawny
spółki cywilnej
na tle prawa polskiego
i niemieckiego
Charakter prawny
spółki cywilnej
na tle prawa polskiego
i niemieckiego
Marcin Podleś
Warszawa 2008
Wydawca:
Marcin Skrabka
Skład, łamanie:
Andrzej Gudowski
� Copyright by
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2008
ISBN 978-83-7601-148-6
ISSN 1897-4392
Wydane przez:
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Redakcja Książek
01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a
tel. [phone]
31-156 Kraków, ul. Zacisze 7
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
www.wolterskluwer.pl
Księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Książkę dedykuję Rodzinie, a szczególnie mojej Babci
5
6
Spis treści
Wykaz skrótów ..................................................................................................11
Słowo wstępne ..................................................................................................13
Rozdział I. Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim ...............15
1. Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego
kodeksu cywilnego ..................................................................................15
1.1. Uwagi ogólne ....................................................................................15
1.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................17
1.3. Stosunek do osób trzecich ...............................................................20
1.4. Majątek spółki....................................................................................22
1.4.1. Zagadnienie majątku wspólnego wspólników w trakcie
prac legislacyjnych nad kodeksem cywilnym ...........................22
1.4.2. Majątek wspólny w przepisach niemieckiego
kodeksu cywilnego .........................................................................25
1.5. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania ......................27
1.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ......................................................27
1.7. Podsumowanie ..................................................................................30
2. Charakter prawny spółki cywilnej na tle jej wykorzystania do
prowadzenia działalności gospodarczej...............................................31
2.1. Uwagi ogólne .....................................................................................31
2.2. Pojęcie kupca i zmiana jego ujęcia na gruncie niemieckiego
kodeksu handlowego..........................................................................32
2.3. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej w relacji do handlowych spółek osobowych .........35
2.4. Podsumowanie ..................................................................................39
3. Ewolucja charakteru prawnego spółki cywilnej w prawie
niemieckim ...............................................................................................39
3.1. Uwagi ogólne .....................................................................................39
7
Spis treści
3.2. Teorie spółki cywilnej w niemieckiej doktrynie ...........................41
3.2.1. Teoria tradycyjna (ujęcie indywidualistyczne) .....................41
3.2.2. Nowoczesna teoria wspólności (ujęcie kolektywne) ...........43
3.3. Spółka cywilna w wybranych ustawach szczególnych ..............48
3.3.1. Instytucja spółki cywilnej w ustawie o przekształceniach
podmiotów .....................................................................................48
3.3.2. Spółka cywilna w ustawie o niewypłacalności ....................50
3.4. Wpływ orzecznictwa na uznanie zdolności prawnej spółki
cywilnej ................................................................................................52
3.4.1. Stanowisko judykatury do momentu uznania zdolności
prawnej i sądowej spółki...............................................................52
3.4.2. Orzeczenie uznające zdolność prawną i sądową spółki.....54
3.4.3. Zakres zdolności prawnej spółki ...........................................62
3.4.4. Wybrane skutki uznania zdolności prawnej spółki .............65
3.5. Podsumowanie ..................................................................................68
Rozdział II. Charakter prawny spółki cywilnej w prawie polskim .......71
1. Spółka cywilna według przepisów kodeksu zobowiązań .................71
1.1. Uwagi ogólne .....................................................................................71
1.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................75
1.3. Stosunek do osób trzecich ...............................................................79
1.4. Majątek spółki....................................................................................81
1.5. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki ..........86
1.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ......................................................89
1.7. Podsumowanie ..................................................................................93
2. Spółka cywilna według przepisów kodeksu cywilnego.....................96
2.1. Uwagi ogólne .....................................................................................96
2.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................99
2.3. Stosunek z osobami trzecimi .........................................................103
2.4. Majątek spółki..................................................................................104
2.5. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki ...............................106
2.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ...................................................106
2.7. Podsumowanie ................................................................................109
3. Charakter prawny spółki cywilnej na tle jej wykorzystania
do prowadzenia działalności gospodarczej .......................................112
3.1. Uwagi ogólne ...................................................................................112
3.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej w okresie dwudziestolecia międzywojennego ...112
8
Spis treści
3.2.1. Pojęcie kupca ............................................................................112
3.2.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia
działalności gospodarczej w relacji do handlowych
spółek osobowych ........................................................................116
3.3. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej w okresie PRL ...........................................................118
3.3.1. Pojęcie jednostki gospodarki uspołecznionej .....................118
3.3.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej ..................................................................................121
3.4. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej po roku 1989 ..............................................................123
3.4.1. Pojęcie podmiotu gospodarczego (przedsiębiorcy)
i ewolucja jego ujęcia ...................................................................123
3.4.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej .................................................................................125
3.4.3. Spółka cywilna a spółki osobowe w kodeksie spółek
handlowych ...................................................................................129
3.4.4. Spółka cywilna wobec zmian ujęcia podmiotu
prowadzącego działalność gospodarczą ..................................132
3.5. Podsumowanie ................................................................................135
4. Ewolucja charakteru spółki cywilnej w prawie polskim..................137
4.1. Doktrynalne ujęcie charakteru prawnego spółki
na podstawie przepisów kodeksu zobowiązań............................137
4.2. Ewolucja spółki cywilnej pod rządami przepisów
kodeksu cywilnego............................................................................140
4.2.1. Spółka cywilna jako stosunek zobowiązaniowy ................140
4.2.2. Propozycja ujęcia spółki cywilnej jako osoby prawnej ....140
4.2.3. Spółka cywilna jako jedność w stosunkach z osobami
trzecimi na gruncie ustawy o działalności gospodarczej .......142
4.2.4. Współczesne ujęcie spółki cywilnej  spółka cywilna
stosunkiem zobowiązaniowym..................................................148
4.3. Podsumowanie ................................................................................153
Rozdział III. Zagadnienie podmiotowości spółki cywilnej
w Niemczech i w Polsce ..........................................................................155
1. Elementy konstrukcyjne spółki cywilnej ............................................155
1.1. Uwagi ogólne ...................................................................................155
9
Spis treści
1.2. Analiza spółki cywilnej według jej elementów
konstrukcyjnych ................................................................................158
1.2.1. Struktura organizacyjna spółki .............................................158
1.2.2. Odpowiedzialność za zobowiązania w ramach spółki
cywilnej ..........................................................................................170
1.2.3. Identyfikacja spółki .................................................................184
1.3. Problem wielości typów spółki cywilnej .....................................189
1.3.1. Zewnętrzne i wewnętrzne spółki cywilne ..........................189
1.3.2. Typy spółki cywilnej a zagadnienie
jej zdolności prawnej ...................................................................194
2. Podmiotowość spółki cywilnej na tle regulacji osobowości
prawnej w prawie niemieckim i polskim ...........................................200
2.1. Uwagi ogólne ...................................................................................200
2.2. Ujęcie osoby prawnej w przepisach prawa ................................200
2.3. Ujęcie osoby prawnej a spółki osobowe......................................207
2.4. Regulacja niepełnych osób prawnych .........................................214
2.5. Miejsce spółki cywilnej w systemie podmiotów prawa ...........218
2.5.1. Status spółki cywilnej na tle prawa niemieckiego .............218
2.5.2. Status spółki cywilnej na tle prawa polskiego ....................227
3. Porównanie charakteru prawnego spółki cywilnej
w prawie niemieckim i polskim ..........................................................238
3.1. Model ustawowy spółki cywilnej w Polsce
a prawo niemieckie ...........................................................................238
3.2. Ewolucja spółki cywilnej w Polsce i w Niemczech ....................242
3.3. Charakter prawny spółki cywilnej w Polsce i w Niemczech ...244
3.4. Adekwatność argumentów leżących u podstaw uznania
zdolności prawnej spółki cywilnej w Niemczech na tle
polskiego prawodawstwa ................................................................249
3.5. Znaczenie i miejsce spółki cywilnej jako formy prowadzenia
działalności gospodarczej w Niemczech i w Polsce.....................257
Zakończenie .....................................................................................................263
Bibliografia ......................................................................................................269
Spis ważniejszych z
ródeł prawa .................................................................287
10
Wykaz skrótów
ABGB  Das Allgemeines B�rgerliche Gesetzbuch
AcP  Archiv f�r civilistische Praxis
AktG  Gesetz �ber Aktiengesellschaften und Kom-
manditgesellschaften auf Aktien (Aktienge-
setz)
BB  Betriebs-Berater
BGB  B�rgerliches Gesetzbuch
BGBl. I, II  Bundesgesetzblatt, część I i II
BGH  Bundesgerichtshof
BGHR  BGH-Report
BGHZ  Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in
Zivilsachen
BT-Drs.  Bundestags-Drucksache
DB  Der Betrieb
DGVZ  Deutsche Gerichsvollzieherzeitung
DStR  Deutsches Steuerrecht
GbR  Gesellschaft b�rgerlichen Rechts
GmbHR  GmbH-Rundschau
GRUR  Gewerblicher Rechtsschutz und Urheber-
recht
HGB  Handelgesetzbuch
JA  Juristische Arbeitsbl�tter
JuS  Juristische Schulung
JW  Juristische Wochenschrift
JZ  Juristenzeitung
KG  Kommanditgesellschaft
KN  Kodeks Napoleona
KPP  Kwartalnik Prawa Prywatnego
11
Wykaz skrótów
MDR  Monatschrift f�r deutsches Recht
Mon.Praw.  Monitor Prawniczy
NJW  Neue Juristische Wochenschrift
NP  Nowe Prawo
NZG  Neue Zeitschrift f�r das Gesellschaftsrecht
NZM  Neue Zeitschrift f�r Miet- und Woh-
nungsrecht
OHG  Offene Handelsgesellschaft
OLGZ  Entscheidungen der Oberlandesgerichte in
Zivilsachen einschlie�lich der freiwilligen
Gerichtsbarkeit
ONSA  Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administra-
cyjnego
OSN  Orzecznictwo Sądu Najwyższego
OSP  Orzecznictwo Sądów Polskich
PartGG  Partnerschaftsgesellschaftsgesetz
PiP  Państwo i Prawo
PPH  Przegląd Prawa Handlowego
PPiA  Przegląd Prawa i Administracji
RGBl.  Reichsgesetzblatt
RGZ  Entscheidungen des Reichsgerichts in Zivil-
sachen
RIW  Recht der Internationalen Wirtschaft
RPEiS  Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologicz-
ny
SP  Studia Prawnicze
VersR  Versicherungsrecht
WM  Wertpapiermitteilungen
ZIP  Zeitschrift f�r Wirtschaftsrecht und Insol-
venzpraxis
ZGR  Zeitschrift f�r Unternehmens- und Gesells-
chaftsrecht
ZHR  Zeitschrift f�r das gesamte Handels- und
Wirtschaftsrecht
ZPO  Zivilprozessordnung
12
Słowo wstępne
Charakter prawny spółki cywilnej stanowi jedno z bardziej spor-
nych zagadnień w doktrynie z zakresu prawa spółek. Spółka cywilna jest
z punktu widzenia systemu prawa klasyfikowana pośród umów nazwa-
nych, lecz jednocześnie stanowi pierwowzór konstrukcyjny dla handlo-
wych spółek osobowych, będąc wciąż powszechnie obecną w obrocie go-
spodarczym. Jej znaczący udział w obrocie gospodarczym w Polsce kosz-
tem handlowych spółek osobowych ukazywany jest już w kategoriach
istotnego problemu dla całej gospodarki. Rozpowszechnienie wykorzysty-
wania tej instytucji uważa się bowiem za niepożądane, przede wszystkim
ze względu na stwarzane przez nią zagrożenie dla innych uczestników ob-
rotu, które ma w dużym stopniu swoje z
ródło właśnie w niejasnym okre-
śleniu charakteru prawnego tej spółki, wynikającym z jej ukształtowania.
Trudności rodzi udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy podmiotem praw
i obowiązków powstałych w związku ze stosunkiem spółki są wyłącznie
poszczególni wspólnicy bądz
też wspólnicy w ich zbiorowości, występują-
cy na zewnątrz jako jedność, czy też wreszcie sama spółka jako zrzeszenie
osób mające zdolność prawną. Zagadnienie to można próbować rozwikłać
poprzez analizę istoty wspólności do niepodzielnej ręki jako elementu cią-
żącego w kierunku wyodrębnienia spółki cywilnej od osób jej wspólników.
Ponieważ jednak spółka cywilna nie może zostać sprowadzona wyłącz-
nie do stosunku łączącego określone składniki majątkowe, konieczne jest
rozpatrywanie jej charakteru prawnego w szerszym kontekście elementów
konstrukcyjnych: struktury organizacyjnej, nazwy i wyodrębnionego ma-
jątku.
Z uwagi na fakt, iż kształt spółki cywilnej przejęty został przez pol-
skiego ustawodawcę z prawa niemieckiego, normatywnym tłem dla pro-
wadzonych rozważań uczyniono  obok prawa polskiego  właśnie prawo
niemieckie. Co więcej, punkt wyjścia dla ewolucji instytucji spółki cywilnej
13
Słowo wstępne
powinien być w obu porządkach prawnych bardzo zbliżony, skoro okre-
ślana w Niemczech mianem  germanizmu konstrukcja wspólności do nie-
podzielnej ręki zastosowana została także w Polsce jako element chroniący
trwałość spółki cywilnej. Tymczasem po ponad stu latach, które upłynęły
już od momentu skodyfikowania w niemieckim kodeksie cywilnym spółki
według stworzonego wzorca  wspólności osób opartej na niepodzielno-
ści wyodrębnionego majątku zorientowanej na realizację wspólnego celu
 jej rozwój w obu porównywanych prawodawstwach wydaje się od pew-
nego czasu przebiegać w przeciwstawnych kierunkach. W Polsce zdaje się
on zmierzać w kierunku czystego stosunku zobowiązaniowego, natomiast
w Niemczech w kierunku podmiotowości z apogeum w postaci uznania
przez Trybunał Federalny zdolności prawnej i zdolności sądowej spółki
cywilnej. Podkreślenia wymaga jednakże fakt, że do tej pory w żadnym
z porównywanych porządków prawnych instytucja spółki cywilnej nie jest
wolna od kontrowersji doktrynalnych i praktycznych, które przede wszyst-
kim oscylują wokół problemu charakteru prawnego tej spółki. Niniejsza
praca, opisując charakter prawny spółki cywilnej, diagnozuje przyczyny
wątpliwości i trudności wywoływanych przez spółkę cywilną i podaje spo-
soby ich rozwiązania.
***
Podstawą książki Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego
i niemieckiego jest rozprawa doktorska obroniona w czerwcu 2006 r. w In-
stytucie Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytetu Wrocławskiego.
Autor chce w tym miejscu wyrazić wdzięczność Wszystkim, którzy
przyczynili się do jej powstania. Szczególne podziękowania autor prag-
nie przekazać promotorowi - prof. dr. hab. Józefowi Frąckowiakowi, oraz
recenzentom rozprawy doktorskiej: prof. dr. hab. Krzysztofowi Pietrzy-
kowskiemu z Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Rolandowi Wittmanno-
wi z Uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą oraz prof. dr. hab. Jerzemu
Jacyszynowi z Uniwersytetu Wrocławskiego, a ponadto: dr. Bogusławowi
Sołtysowi, dr. Maciejowi Skoremu, dr. Krzysztofowi Górniczowi, mgr Lidii
Siwik z Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Ingo Kollerowi z Uniwersytetu
w Ratyzbonie, prof. Wolfgangowi Kilianowi z Uniwersytetu w Hanowerze
oraz dr. Romanowi Radwańskiemu z fundacji KAAD.
14
Rozdział I
Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim
1. Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego
kodeksu cywilnego
1.1. Uwagi ogólne
Instytucja spółki cywilnej uregulowana została w Niemczech  tak
jak w polskim prawodawstwie  w części szczególnej księgi zobowiązań
w przepisach ż 705 740 niemieckiego kodeksu cywilnego1 (B�rgerliches
Gesetzbuch). Licząca sobie już ponad sto lat regulacja instytucji spółki
w kodeksie cywilnym niemieckim przetrwała zaś bez istotniejszych zmian
do dzisiaj2.
Według ż 705 BGB stosunek spółki cywilnej powstaje w drodze umo-
wy. Zgodnie z tym przepisem przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują
się do osiągnięcia wspólnego celu w określony w umowie sposób, zwłasz-
cza poprzez wniesienie wkładów. Pojęcie wspólnego celu wspólników jest
w prawie niemieckim bardzo szerokie i w zasadzie podlega jedynie ogra-
niczeniom z punktu widzenia zgodności z prawem i dobrymi obyczajami3.
1
Ustawa z 18 sierpnia 1896 r., RGBl. 1896, 195.
2
Niemiecki kodeks cywilny wszedł w życie 1 stycznia 1900 r., jednakże przepisy o spółce nie zo-
stały od tamtego czasu poddane poważniejszym zmianom. Jako istotną zmianę można określić
jedynie wprowadzenie do ż 736 BGB odesłania w zakresie odpowiedzialności wspólnika po wy-
stąpieniu ze spółki do przepisów o spółce jawnej.
3
R. Weber, Die Gesellschaft b�rgerlichen Rechts- Begriff, Voraussetzungen, JuS 2000, s. 314. Należy przy
tym jednakże wskazać na przesłankę negatywną powstawania spółki cywilnej w postaci omó-
wionego niżej prowadzenia  handlowej działalności gospodarczej (Handelsgewerbe) w rozumie-
niu niemieckiego kodeksu handlowego. Ziszczenie się bowiem tej przesłanki skutkuje w świetle
15
Rozdział I. Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim
Charakterystyczny dla umowy spółki jest brak typowej dla prawa obli-
gacyjnego przeciwstawności interesów stron4. Wspólnicy zobowiązują się
bowiem wzajemnie do realizacji wspólnego celu, który w zakresie przed-
miotowym wyznaczonym wspólnym celem czyni ich interesy tożsamy-
mi5. Wyróżnienie  wzajemnego zobowiązania się wspólników do realiza-
cji wspólnego celu zostało uczynione elementem przedmiotowo istotnym
umowy spółki cywilnej. Posłużenie się przez ustawodawcę przymiotni-
kiem  wzajemne może świadczyć zaś o tym, że w stosunku wewnętrz-
nym spółki ustawodawca nie przewidział istnienia odrębnego od wspól-
ników podmiotu, względem którego wspólnicy mogliby się zobowiązać.
W uzasadnieniu do kodeksu cywilnego wskazano, iż każdy ze wspólni-
ków zobowiązuje się względem każdego z pozostałych wspólników, a obo-
wiązek wniesienia wkładów miał istnieć nie względem  wyodrębnionej
w jakiś sposób od poszczególnych wspólników spółki, ale względem po-
szczególnych wspólników 6. W kodeksie cywilnym brak nawet wzmianki
o innym od osób wspólników podmiocie, mogącym być adresatem oświad-
czeń wspólników zawartych w umowie spółki i któremu mogłoby przykła-
dowo przysługiwać roszczenie o wniesienie przez wspólnika określonego
w umowie spółki wkładu. Godzi się przy tym dodać, iż z przywołanego
zwrotu  wzajemne zobowiązanie orzecznictwo oraz doktryna niemiecka
wywodzą również wnioski odnośnie do charakteru umowy spółki z kodek-
su cywilnego, powszechnie uznając ją za umowę wzajemną7. Równocześ-
ż 105 ust. 1 kodeksu handlowego (Handelsgesetzbuch, ustawa z 10 maja 1897 r., RGBl. 1897, 219)
zmianą formy spółki cywilnej ex lege w spółkę jawną, przy czym wpis do rejestru handlowego
ma w takiej sytuacji wyłącznie charakter deklaratoryjny; por. rozdział I pkt 2.3.
4
Przeciwstawność interesów na przykładzie umowy sprzedaży jest rozumiana jako wola jednej
strony do zbycia danego prawa majątkowego, podczas gdy druga strona wykazuje chęć do-
konania jego kupna. Podany przykład służyć ma rozwinięciu pojęcia  przeciwstawność intere-
sów , które jest o tyle sprawą konwencji, że równie dobrze można w umowie sprzedaży, cho-
ciażby w pozycjach stron, doszukać się zbieżności interesów. W końcu istotą umowy jest konsens.
W każdym razie nie może być sytuacji, w której obie strony umowy sprzedaży chcą zbyć dane
prawo majątkowe lub je nabyć, podczas gdy właśnie z tak dosłownym rozumieniem pojęcia bra-
ku przeciwstawności interesów mamy do czynienia w przypadku umowy spółki.
5
Wspólny cel nie oznacza jednak, że w każdym przypadku wspólnicy muszą być zgodni w zakre-
sie sposobu jego osiągnięcia.
6
Por. B. Mugdan, Die gesamten Materialien zum B�rgerlichen Gesetzbuch, t. 2, Recht der Schuldverh�lt-
nisse, Berlin 1899, s. 332.
7
Por. A. Bergmann (w:) M. Herberger, M. Martinek, H. R��mann, S. Weth (red.), Juris Praxiskommen-
tar BGB, Saarbr�cken 2004, komentarz do ż 705 BGB, nb 10; H. Thomas (w:) P. Bassenge, W. Eden-
hofer, A. Heldrich, H. Sprau, U. Diederichsen, H. Heinrichs, H. Putzo, T. Heinz, Palandt, B�rgerli-
ches Gesetzbuch, M�nchen 1998, s. 813; orzeczenie Trybunału Federalnego z 28 listopada 1955 r., II
ZR 16/54.
16
Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego kodeksu cywilnego
nie jednak stosowanie w odniesieniu do spółki cywilnej przepisów ż 320
i następnych BGB o zobowiązaniach wzajemnych jest znacznie ogranicza-
ne, a w stosunku do spółek składających się z większej liczby niż dwóch
wspólników wręcz wyłączane8.
Odwołanie się do elementów przedmiotowo istotnych umowy spół-
ki cywilnej daje zatem pewne wskazówki dotyczące charakteru prawne-
go tej spółki w kierunku braku podmiotowości. Równocześnie ujawniają
się jednak odmienności między umową spółki jako umową nazwaną a in-
nymi umowami uregulowanymi w księdze zobowiązań. Dlatego pełniej-
szy obraz charakteru prawnego spółki cywilnej może wyłonić się dopiero
w rezultacie przybliżenia stosunków wewnętrznych spółki, stosunków ze-
wnętrznych, szczególnie potraktowanego na potrzeby prowadzonych wy-
wodów majątku spółki oraz zagadnienia ustania spółki.
1.2. Stosunki wewnętrzne spółki
Podstawowym uprawnieniem wspólnika z umowy spółki jest prawo
do współdecydowania o działalności spółki, które należy uznać za ściśle
związane ze statusem wspólnika jako strony umowy spółki. To prawo do
prowadzenia spraw spółki przysługuje  zgodnie z wyrażonym w ż 709
BGB modelem ustawowym  tylko wszystkim wspólnikom łącznie. Rów-
nocześnie ż 709 ust. 1 BGB stanowi jednoznacznie, iż  do dokonania każ-
dej czynności konieczna jest zgoda wszystkich wspólników . Ta tzw. zasa-
da jednomyślności (Prinzip der Einstimmigkeit) odnosi się zatem nawet do
prowadzenia spraw mieszczących się w zakresie zwykłego zarządu. Przy-
wołane uregulowanie prowadzenia spraw spółki z niemieckiego kodek-
su cywilnego ma jednak charakter dyspozytywny i już sam ustawodawca,
wydając poszczególne przepisy, uwzględniał prawdopodobieństwo przy-
jęcia w konkretnej umowie spółki zasady podejmowania decyzji większoś-
cią. Ustawodawca niemiecki zawarł bowiem w ż 709 ust. 2 BGB regułę in-
terpretacyjną, zgodnie z którą w razie wątpliwości powinno się obliczać
większość w sprawach spółki na podstawie liczby wspólników.
8
Por. A. Bergmann (w:) M. Herberger, M. Martinek, H. R��mann, S. Weth (red.), Juris..., op. cit., ko-
mentarz do ż 705 BGB; K.S. Scholz, Verselbstst�ndigung b�rgerlicher Gesellschaften in Deutschland und
Frankreich, Frankfurt a.M. Berlin Brno Bruxelles New York Oxford Wien 2001, s. 86; orzeczenie
Sądu Krajowego w Monachium z 28 lipca 2000 r., 23U 4359/99; T. Raiser, Gesamthand und juristische
Person im Licht des neuen Umwandlungsrechts, AcP 194 (1994), s. 496.
17