Charakter prawny
spółki cywilnej
na tle prawa polskiego
i niemieckiego
Charakter prawny
spółki cywilnej
na tle prawa polskiego
i niemieckiego
Marcin PodleÅ›
Warszawa 2008
Wydawca:
Marcin Skrabka
Skład, łamanie:
Andrzej Gudowski
© Copyright by
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2008
ISBN 978-83-7601-148-6
ISSN 1897-4392
Wydane przez:
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Redakcja Książek
01-231 Warszawa, ul. PÅ‚ocka 5a
tel. [phone]
31-156 Kraków, ul. Zacisze 7
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
www.wolterskluwer.pl
Księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Książkę dedykuję Rodzinie, a szczególnie mojej Babci
5
6
Spis treści
Wykaz skrótów ..................................................................................................11
Słowo wstępne ..................................................................................................13
Rozdział I. Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim ...............15
1. Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego
kodeksu cywilnego ..................................................................................15
1.1. Uwagi ogólne ....................................................................................15
1.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................17
1.3. Stosunek do osób trzecich ...............................................................20
1.4. Majątek spółki....................................................................................22
1.4.1. Zagadnienie majątku wspólnego wspólników w trakcie
prac legislacyjnych nad kodeksem cywilnym ...........................22
1.4.2. Majątek wspólny w przepisach niemieckiego
kodeksu cywilnego .........................................................................25
1.5. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania ......................27
1.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ......................................................27
1.7. Podsumowanie ..................................................................................30
2. Charakter prawny spółki cywilnej na tle jej wykorzystania do
prowadzenia działalności gospodarczej...............................................31
2.1. Uwagi ogólne .....................................................................................31
2.2. Pojęcie kupca i zmiana jego ujęcia na gruncie niemieckiego
kodeksu handlowego..........................................................................32
2.3. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej w relacji do handlowych spółek osobowych .........35
2.4. Podsumowanie ..................................................................................39
3. Ewolucja charakteru prawnego spółki cywilnej w prawie
niemieckim ...............................................................................................39
3.1. Uwagi ogólne .....................................................................................39
7
Spis treści
3.2. Teorie spółki cywilnej w niemieckiej doktrynie ...........................41
3.2.1. Teoria tradycyjna (ujęcie indywidualistyczne) .....................41
3.2.2. Nowoczesna teoria wspólności (ujęcie kolektywne) ...........43
3.3. Spółka cywilna w wybranych ustawach szczególnych ..............48
3.3.1. Instytucja spółki cywilnej w ustawie o przekształceniach
podmiotów .....................................................................................48
3.3.2. Spółka cywilna w ustawie o niewypłacalności ....................50
3.4. Wpływ orzecznictwa na uznanie zdolności prawnej spółki
cywilnej ................................................................................................52
3.4.1. Stanowisko judykatury do momentu uznania zdolności
prawnej i sądowej spółki...............................................................52
3.4.2. Orzeczenie uznające zdolność prawną i sądową spółki.....54
3.4.3. Zakres zdolności prawnej spółki ...........................................62
3.4.4. Wybrane skutki uznania zdolności prawnej spółki .............65
3.5. Podsumowanie ..................................................................................68
Rozdział II. Charakter prawny spółki cywilnej w prawie polskim .......71
1. Spółka cywilna według przepisów kodeksu zobowiązań .................71
1.1. Uwagi ogólne .....................................................................................71
1.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................75
1.3. Stosunek do osób trzecich ...............................................................79
1.4. Majątek spółki....................................................................................81
1.5. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki ..........86
1.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ......................................................89
1.7. Podsumowanie ..................................................................................93
2. Spółka cywilna według przepisów kodeksu cywilnego.....................96
2.1. Uwagi ogólne .....................................................................................96
2.2. Stosunki wewnętrzne spółki ...........................................................99
2.3. Stosunek z osobami trzecimi .........................................................103
2.4. Majątek spółki..................................................................................104
2.5. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki ...............................106
2.6. Rozwiązanie i likwidacja spółki ...................................................106
2.7. Podsumowanie ................................................................................109
3. Charakter prawny spółki cywilnej na tle jej wykorzystania
do prowadzenia działalności gospodarczej .......................................112
3.1. Uwagi ogólne ...................................................................................112
3.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej w okresie dwudziestolecia międzywojennego ...112
8
Spis treści
3.2.1. Pojęcie kupca ............................................................................112
3.2.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia
działalności gospodarczej w relacji do handlowych
spółek osobowych ........................................................................116
3.3. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej w okresie PRL ...........................................................118
3.3.1. Pojęcie jednostki gospodarki uspołecznionej .....................118
3.3.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej ..................................................................................121
3.4. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej po roku 1989 ..............................................................123
3.4.1. Pojęcie podmiotu gospodarczego (przedsiębiorcy)
i ewolucja jego ujęcia ...................................................................123
3.4.2. Spółka cywilna jako forma prowadzenia działalności
gospodarczej .................................................................................125
3.4.3. Spółka cywilna a spółki osobowe w kodeksie spółek
handlowych ...................................................................................129
3.4.4. Spółka cywilna wobec zmian ujęcia podmiotu
prowadzącego działalność gospodarczą ..................................132
3.5. Podsumowanie ................................................................................135
4. Ewolucja charakteru spółki cywilnej w prawie polskim..................137
4.1. Doktrynalne ujęcie charakteru prawnego spółki
na podstawie przepisów kodeksu zobowiązań............................137
4.2. Ewolucja spółki cywilnej pod rządami przepisów
kodeksu cywilnego............................................................................140
4.2.1. Spółka cywilna jako stosunek zobowiązaniowy ................140
4.2.2. Propozycja ujęcia spółki cywilnej jako osoby prawnej ....140
4.2.3. Spółka cywilna jako jedność w stosunkach z osobami
trzecimi na gruncie ustawy o działalności gospodarczej .......142
4.2.4. Współczesne ujęcie spółki cywilnej  spółka cywilna
stosunkiem zobowiÄ…zaniowym..................................................148
4.3. Podsumowanie ................................................................................153
Rozdział III. Zagadnienie podmiotowości spółki cywilnej
w Niemczech i w Polsce ..........................................................................155
1. Elementy konstrukcyjne spółki cywilnej ............................................155
1.1. Uwagi ogólne ...................................................................................155
9
Spis treści
1.2. Analiza spółki cywilnej według jej elementów
konstrukcyjnych ................................................................................158
1.2.1. Struktura organizacyjna spółki .............................................158
1.2.2. Odpowiedzialność za zobowiązania w ramach spółki
cywilnej ..........................................................................................170
1.2.3. Identyfikacja spółki .................................................................184
1.3. Problem wielości typów spółki cywilnej .....................................189
1.3.1. Zewnętrzne i wewnętrzne spółki cywilne ..........................189
1.3.2. Typy spółki cywilnej a zagadnienie
jej zdolności prawnej ...................................................................194
2. Podmiotowość spółki cywilnej na tle regulacji osobowości
prawnej w prawie niemieckim i polskim ...........................................200
2.1. Uwagi ogólne ...................................................................................200
2.2. Ujęcie osoby prawnej w przepisach prawa ................................200
2.3. Ujęcie osoby prawnej a spółki osobowe......................................207
2.4. Regulacja niepełnych osób prawnych .........................................214
2.5. Miejsce spółki cywilnej w systemie podmiotów prawa ...........218
2.5.1. Status spółki cywilnej na tle prawa niemieckiego .............218
2.5.2. Status spółki cywilnej na tle prawa polskiego ....................227
3. Porównanie charakteru prawnego spółki cywilnej
w prawie niemieckim i polskim ..........................................................238
3.1. Model ustawowy spółki cywilnej w Polsce
a prawo niemieckie ...........................................................................238
3.2. Ewolucja spółki cywilnej w Polsce i w Niemczech ....................242
3.3. Charakter prawny spółki cywilnej w Polsce i w Niemczech ...244
3.4. Adekwatność argumentów leżących u podstaw uznania
zdolności prawnej spółki cywilnej w Niemczech na tle
polskiego prawodawstwa ................................................................249
3.5. Znaczenie i miejsce spółki cywilnej jako formy prowadzenia
działalności gospodarczej w Niemczech i w Polsce.....................257
Zakończenie .....................................................................................................263
Bibliografia ......................................................................................................269
Spis ważniejszych z
ródeł prawa .................................................................287
10
Wykaz skrótów
ABGB  Das Allgemeines Bürgerliche Gesetzbuch
AcP  Archiv für civilistische Praxis
AktG  Gesetz über Aktiengesellschaften und Kom-
manditgesellschaften auf Aktien (Aktienge-
setz)
BB  Betriebs-Berater
BGB  Bürgerliches Gesetzbuch
BGBl. I, II  Bundesgesetzblatt, część I i II
BGH  Bundesgerichtshof
BGHR  BGH-Report
BGHZ  Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in
Zivilsachen
BT-Drs.  Bundestags-Drucksache
DB  Der Betrieb
DGVZ  Deutsche Gerichsvollzieherzeitung
DStR  Deutsches Steuerrecht
GbR  Gesellschaft bürgerlichen Rechts
GmbHR  GmbH-Rundschau
GRUR  Gewerblicher Rechtsschutz und Urheber-
recht
HGB  Handelgesetzbuch
JA  Juristische Arbeitsblätter
JuS  Juristische Schulung
JW  Juristische Wochenschrift
JZ  Juristenzeitung
KG  Kommanditgesellschaft
KN  Kodeks Napoleona
KPP  Kwartalnik Prawa Prywatnego
11
Wykaz skrótów
MDR  Monatschrift für deutsches Recht
Mon.Praw.  Monitor Prawniczy
NJW  Neue Juristische Wochenschrift
NP  Nowe Prawo
NZG  Neue Zeitschrift für das Gesellschaftsrecht
NZM  Neue Zeitschrift für Miet- und Woh-
nungsrecht
OHG  Offene Handelsgesellschaft
OLGZ  Entscheidungen der Oberlandesgerichte in
Zivilsachen einschließlich der freiwilligen
Gerichtsbarkeit
ONSA  Orzecznictwo Naczelnego SÄ…du Administra-
cyjnego
OSN  Orzecznictwo Sądu Najwyższego
OSP  Orzecznictwo Sądów Polskich
PartGG  Partnerschaftsgesellschaftsgesetz
PiP  Państwo i Prawo
PPH  PrzeglÄ…d Prawa Handlowego
PPiA  PrzeglÄ…d Prawa i Administracji
RGBl.  Reichsgesetzblatt
RGZ  Entscheidungen des Reichsgerichts in Zivil-
sachen
RIW  Recht der Internationalen Wirtschaft
RPEiS  Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologicz-
ny
SP  Studia Prawnicze
VersR  Versicherungsrecht
WM  Wertpapiermitteilungen
ZIP  Zeitschrift für Wirtschaftsrecht und Insol-
venzpraxis
ZGR  Zeitschrift für Unternehmens- und Gesells-
chaftsrecht
ZHR  Zeitschrift für das gesamte Handels- und
Wirtschaftsrecht
ZPO  Zivilprozessordnung
12
Słowo wstępne
Charakter prawny spółki cywilnej stanowi jedno z bardziej spor-
nych zagadnień w doktrynie z zakresu prawa spółek. Spółka cywilna jest
z punktu widzenia systemu prawa klasyfikowana pośród umów nazwa-
nych, lecz jednocześnie stanowi pierwowzór konstrukcyjny dla handlo-
wych spółek osobowych, będąc wciąż powszechnie obecną w obrocie go-
spodarczym. Jej znaczący udział w obrocie gospodarczym w Polsce kosz-
tem handlowych spółek osobowych ukazywany jest już w kategoriach
istotnego problemu dla całej gospodarki. Rozpowszechnienie wykorzysty-
wania tej instytucji uważa się bowiem za niepożądane, przede wszystkim
ze względu na stwarzane przez nią zagrożenie dla innych uczestników ob-
rotu, które ma w dużym stopniu swoje z
ródło właśnie w niejasnym okre-
śleniu charakteru prawnego tej spółki, wynikającym z jej ukształtowania.
Trudności rodzi udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy podmiotem praw
i obowiązków powstałych w związku ze stosunkiem spółki są wyłącznie
poszczególni wspólnicy bądz
też wspólnicy w ich zbiorowości, występują-
cy na zewnątrz jako jedność, czy też wreszcie sama spółka jako zrzeszenie
osób mające zdolność prawną. Zagadnienie to można próbować rozwikłać
poprzez analizę istoty wspólności do niepodzielnej ręki jako elementu cią-
żącego w kierunku wyodrębnienia spółki cywilnej od osób jej wspólników.
Ponieważ jednak spółka cywilna nie może zostać sprowadzona wyłącz-
nie do stosunku łączącego określone składniki majątkowe, konieczne jest
rozpatrywanie jej charakteru prawnego w szerszym kontekście elementów
konstrukcyjnych: struktury organizacyjnej, nazwy i wyodrębnionego ma-
jÄ…tku.
Z uwagi na fakt, iż kształt spółki cywilnej przejęty został przez pol-
skiego ustawodawcę z prawa niemieckiego, normatywnym tłem dla pro-
wadzonych rozważań uczyniono  obok prawa polskiego  właśnie prawo
niemieckie. Co więcej, punkt wyjścia dla ewolucji instytucji spółki cywilnej
13
Słowo wstępne
powinien być w obu porządkach prawnych bardzo zbliżony, skoro okre-
ślana w Niemczech mianem  germanizmu konstrukcja wspólności do nie-
podzielnej ręki zastosowana została także w Polsce jako element chroniący
trwałość spółki cywilnej. Tymczasem po ponad stu latach, które upłynęły
już od momentu skodyfikowania w niemieckim kodeksie cywilnym spółki
według stworzonego wzorca  wspólności osób opartej na niepodzielno-
ści wyodrębnionego majątku zorientowanej na realizację wspólnego celu
 jej rozwój w obu porównywanych prawodawstwach wydaje się od pew-
nego czasu przebiegać w przeciwstawnych kierunkach. W Polsce zdaje się
on zmierzać w kierunku czystego stosunku zobowiązaniowego, natomiast
w Niemczech w kierunku podmiotowości z apogeum w postaci uznania
przez Trybunał Federalny zdolności prawnej i zdolności sądowej spółki
cywilnej. Podkreślenia wymaga jednakże fakt, że do tej pory w żadnym
z porównywanych porządków prawnych instytucja spółki cywilnej nie jest
wolna od kontrowersji doktrynalnych i praktycznych, które przede wszyst-
kim oscylują wokół problemu charakteru prawnego tej spółki. Niniejsza
praca, opisując charakter prawny spółki cywilnej, diagnozuje przyczyny
wątpliwości i trudności wywoływanych przez spółkę cywilną i podaje spo-
soby ich rozwiÄ…zania.
***
Podstawą książki Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego
i niemieckiego jest rozprawa doktorska obroniona w czerwcu 2006 r. w In-
stytucie Prawa Cywilnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii
Uniwersytetu Wrocławskiego.
Autor chce w tym miejscu wyrazić wdzięczność Wszystkim, którzy
przyczynili się do jej powstania. Szczególne podziękowania autor prag-
nie przekazać promotorowi - prof. dr. hab. Józefowi Frąckowiakowi, oraz
recenzentom rozprawy doktorskiej: prof. dr. hab. Krzysztofowi Pietrzy-
kowskiemu z Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Rolandowi Wittmanno-
wi z Uniwersytetu we Frankfurcie nad OdrÄ… oraz prof. dr. hab. Jerzemu
Jacyszynowi z Uniwersytetu Wrocławskiego, a ponadto: dr. Bogusławowi
Sołtysowi, dr. Maciejowi Skoremu, dr. Krzysztofowi Górniczowi, mgr Lidii
Siwik z Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Ingo Kollerowi z Uniwersytetu
w Ratyzbonie, prof. Wolfgangowi Kilianowi z Uniwersytetu w Hanowerze
oraz dr. Romanowi Radwańskiemu z fundacji KAAD.
14
Rozdział I
Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim
1. Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego
kodeksu cywilnego
1.1. Uwagi ogólne
Instytucja spółki cywilnej uregulowana została w Niemczech  tak
jak w polskim prawodawstwie  w części szczególnej księgi zobowiązań
w przepisach ż 705 740 niemieckiego kodeksu cywilnego1 (Bürgerliches
Gesetzbuch). Licząca sobie już ponad sto lat regulacja instytucji spółki
w kodeksie cywilnym niemieckim przetrwała zaś bez istotniejszych zmian
do dzisiaj2.
Według ż 705 BGB stosunek spółki cywilnej powstaje w drodze umo-
wy. Zgodnie z tym przepisem przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują
się do osiągnięcia wspólnego celu w określony w umowie sposób, zwłasz-
cza poprzez wniesienie wkładów. Pojęcie wspólnego celu wspólników jest
w prawie niemieckim bardzo szerokie i w zasadzie podlega jedynie ogra-
niczeniom z punktu widzenia zgodności z prawem i dobrymi obyczajami3.
1
Ustawa z 18 sierpnia 1896 r., RGBl. 1896, 195.
2
Niemiecki kodeks cywilny wszedł w życie 1 stycznia 1900 r., jednakże przepisy o spółce nie zo-
stały od tamtego czasu poddane poważniejszym zmianom. Jako istotną zmianę można określić
jedynie wprowadzenie do ż 736 BGB odesłania w zakresie odpowiedzialności wspólnika po wy-
stąpieniu ze spółki do przepisów o spółce jawnej.
3
R. Weber, Die Gesellschaft bürgerlichen Rechts- Begriff, Voraussetzungen, JuS 2000, s. 314. Należy przy
tym jednakże wskazać na przesłankę negatywną powstawania spółki cywilnej w postaci omó-
wionego niżej prowadzenia  handlowej działalności gospodarczej (Handelsgewerbe) w rozumie-
niu niemieckiego kodeksu handlowego. Ziszczenie się bowiem tej przesłanki skutkuje w świetle
15
Rozdział I. Charakter spółki cywilnej w prawie niemieckim
Charakterystyczny dla umowy spółki jest brak typowej dla prawa obli-
gacyjnego przeciwstawności interesów stron4. Wspólnicy zobowiązują się
bowiem wzajemnie do realizacji wspólnego celu, który w zakresie przed-
miotowym wyznaczonym wspólnym celem czyni ich interesy tożsamy-
mi5. Wyróżnienie  wzajemnego zobowiązania się wspólników do realiza-
cji wspólnego celu zostało uczynione elementem przedmiotowo istotnym
umowy spółki cywilnej. Posłużenie się przez ustawodawcę przymiotni-
kiem  wzajemne może świadczyć zaś o tym, że w stosunku wewnętrz-
nym spółki ustawodawca nie przewidział istnienia odrębnego od wspól-
ników podmiotu, względem którego wspólnicy mogliby się zobowiązać.
W uzasadnieniu do kodeksu cywilnego wskazano, iż każdy ze wspólni-
ków zobowiązuje się względem każdego z pozostałych wspólników, a obo-
wiązek wniesienia wkładów miał istnieć nie względem  wyodrębnionej
w jakiś sposób od poszczególnych wspólników spółki, ale względem po-
szczególnych wspólników 6. W kodeksie cywilnym brak nawet wzmianki
o innym od osób wspólników podmiocie, mogącym być adresatem oświad-
czeń wspólników zawartych w umowie spółki i któremu mogłoby przykła-
dowo przysługiwać roszczenie o wniesienie przez wspólnika określonego
w umowie spółki wkładu. Godzi się przy tym dodać, iż z przywołanego
zwrotu  wzajemne zobowiÄ…zanie orzecznictwo oraz doktryna niemiecka
wywodzą również wnioski odnośnie do charakteru umowy spółki z kodek-
su cywilnego, powszechnie uznając ją za umowę wzajemną7. Równocześ-
ż 105 ust. 1 kodeksu handlowego (Handelsgesetzbuch, ustawa z 10 maja 1897 r., RGBl. 1897, 219)
zmianą formy spółki cywilnej ex lege w spółkę jawną, przy czym wpis do rejestru handlowego
ma w takiej sytuacji wyłącznie charakter deklaratoryjny; por. rozdział I pkt 2.3.
4
Przeciwstawność interesów na przykładzie umowy sprzedaży jest rozumiana jako wola jednej
strony do zbycia danego prawa majątkowego, podczas gdy druga strona wykazuje chęć do-
konania jego kupna. Podany przykład służyć ma rozwinięciu pojęcia  przeciwstawność intere-
sów , które jest o tyle sprawą konwencji, że równie dobrze można w umowie sprzedaży, cho-
ciażby w pozycjach stron, doszukać się zbieżności interesów. W końcu istotą umowy jest konsens.
W każdym razie nie może być sytuacji, w której obie strony umowy sprzedaży chcą zbyć dane
prawo majątkowe lub je nabyć, podczas gdy właśnie z tak dosłownym rozumieniem pojęcia bra-
ku przeciwstawności interesów mamy do czynienia w przypadku umowy spółki.
5
Wspólny cel nie oznacza jednak, że w każdym przypadku wspólnicy muszą być zgodni w zakre-
sie sposobu jego osiągnięcia.
6
Por. B. Mugdan, Die gesamten Materialien zum Bürgerlichen Gesetzbuch, t. 2, Recht der Schuldverhält-
nisse, Berlin 1899, s. 332.
7
Por. A. Bergmann (w:) M. Herberger, M. Martinek, H. Rüßmann, S. Weth (red.), Juris Praxiskommen-
tar BGB, Saarbrücken 2004, komentarz do ż 705 BGB, nb 10; H. Thomas (w:) P. Bassenge, W. Eden-
hofer, A. Heldrich, H. Sprau, U. Diederichsen, H. Heinrichs, H. Putzo, T. Heinz, Palandt, Bürgerli-
ches Gesetzbuch, München 1998, s. 813; orzeczenie TrybunaÅ‚u Federalnego z 28 listopada 1955 r., II
ZR 16/54.
16
Regulacja spółki cywilnej w przepisach niemieckiego kodeksu cywilnego
nie jednak stosowanie w odniesieniu do spółki cywilnej przepisów ż 320
i następnych BGB o zobowiązaniach wzajemnych jest znacznie ogranicza-
ne, a w stosunku do spółek składających się z większej liczby niż dwóch
wspólników wręcz wyłączane8.
Odwołanie się do elementów przedmiotowo istotnych umowy spół-
ki cywilnej daje zatem pewne wskazówki dotyczące charakteru prawne-
go tej spółki w kierunku braku podmiotowości. Równocześnie ujawniają
się jednak odmienności między umową spółki jako umową nazwaną a in-
nymi umowami uregulowanymi w księdze zobowiązań. Dlatego pełniej-
szy obraz charakteru prawnego spółki cywilnej może wyłonić się dopiero
w rezultacie przybliżenia stosunków wewnętrznych spółki, stosunków ze-
wnętrznych, szczególnie potraktowanego na potrzeby prowadzonych wy-
wodów majątku spółki oraz zagadnienia ustania spółki.
1.2. Stosunki wewnętrzne spółki
Podstawowym uprawnieniem wspólnika z umowy spółki jest prawo
do współdecydowania o działalności spółki, które należy uznać za ściśle
związane ze statusem wspólnika jako strony umowy spółki. To prawo do
prowadzenia spraw spółki przysługuje  zgodnie z wyrażonym w ż 709
BGB modelem ustawowym  tylko wszystkim wspólnikom łącznie. Rów-
nocześnie ż 709 ust. 1 BGB stanowi jednoznacznie, iż  do dokonania każ-
dej czynności konieczna jest zgoda wszystkich wspólników . Ta tzw. zasa-
da jednomyślności (Prinzip der Einstimmigkeit) odnosi się zatem nawet do
prowadzenia spraw mieszczących się w zakresie zwykłego zarządu. Przy-
wołane uregulowanie prowadzenia spraw spółki z niemieckiego kodek-
su cywilnego ma jednak charakter dyspozytywny i już sam ustawodawca,
wydając poszczególne przepisy, uwzględniał prawdopodobieństwo przy-
jęcia w konkretnej umowie spółki zasady podejmowania decyzji większoś-
cią. Ustawodawca niemiecki zawarł bowiem w ż 709 ust. 2 BGB regułę in-
terpretacyjną, zgodnie z którą w razie wątpliwości powinno się obliczać
większość w sprawach spółki na podstawie liczby wspólników.
8
Por. A. Bergmann (w:) M. Herberger, M. Martinek, H. Rüßmann, S. Weth (red.), Juris..., op. cit., ko-
mentarz do ż 705 BGB; K.S. Scholz, Verselbstständigung bürgerlicher Gesellschaften in Deutschland und
Frankreich, Frankfurt a.M. Berlin Brno Bruxelles New York Oxford Wien 2001, s. 86; orzeczenie
SÄ…du Krajowego w Monachium z 28 lipca 2000 r., 23U 4359/99; T. Raiser, Gesamthand und juristische
Person im Licht des neuen Umwandlungsrechts, AcP 194 (1994), s. 496.
17