6075430357

Bogdanowie/ M. (1991): Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

Rozdział 4.1 Upośledzenie umysłowe

Oligos - mały. phren - dusza, umysł, z języka greckiego

„Upośledzenie umysłowe jest to stan charakteryzujący się istotnie niższym od przeciętnego ogólnym poziomem funkcjonowania intelektualnego i zaburzeniami z zakresie przystosowania się. Zaburzenia w przystosowaniu przejawiają się w postaci zaburzeń w zakresie dojrzewania, uczenia się i (lub) przystosowania społecznego '.¹

Rozpoznajemy, więc upośledzenie umysłowe dziecka w przypadku, gdy:

a)    poziom funkcjonowania procesów orientacyjno-poznawczych. intelektualnych i wykonawczych jest istotnie niższy od przeciętnego

b)    poziom dojrzałości społecznej, tempo nabywania wiadomości i umiejętności są niższe niż u większości jego rówieśników wychowujących się w tym środowisku, (to ostatnie określenie jest szczególnie użyteczne dla psychologa klinicznego, bo pozwala na odróżnienie niedorozwoju umysłowego od zaniedbania pedagogicznego.)

Upośledzenie umysłowe:

-    rozpoznawane od urodzenia, mimo prawidłowy ch warunków wychowawczych, określane jest terminem ■.niedorozwój umysłowy "

-    pow stałe po 3 roku życia, którego istotą jest postępujące obniżanie się zarówno ilorazu, jak i wieku inteligencji, tj. „postępujące obniżanie się poziomu funkcjonowania intelektualnego, regresja w poziomie funkcjonowania" określane jest terminem „otępienie"

J. Kostrzewski i I.Wald, piszą o:

-    okresowym zahamowaniu rozwoju intelektualnego (takie przypadki, w których rozwój intelektualny dziecka przebiegał do pewnego okresu praw idłowo, tzn. że jego w iek inteligencji wzrastał systematycznie, lecz wskutek określonego czynnika patogennego nastąpiło zatrzymanie wzrostu wieku inteligencji - w kolejnych latach pozostawał na tym samym poziomie. Potem jednak zanotowano ponowny wzrost wieku inteligencji)

-    obniżeniu spraw ności intelektualnych (takie przypadki, w których poziom intelektualny jest niższy niż poprzednio (o jedno lub dwa odchylenia standardowe)

-    opóźnieniu rozwoju intelektualnego (przypadki, gdy aktualny rozwój umysłowy nie odpowiada wiekowi życia, ale nie można ustalić czy' na pewno jest to przypadek upośledzenia czy tez nie. bo: - dziecko wymaga dalszej obserwacji, - jest bardzo zaniedbane środowisko, - jest w złym stanie fizycznym lub przebyło niedawno chorobę uszkadzającą c.u.n.

J. Kostrzewski i I.Wald - „w upośledzeniu umysłowym stwierdza się nie tylko istotnie niższy niż przeciętny poziom funkcjonowania procesów' orientacyjne - poznawczych, intelektualnych i wykonawczych, ale również (...) procesów emocjonalno - motywacyjnych. Upośledzenie wszystkich spraw ności intelektualnych wywiera wpływ¹ na kształtowanie się całej osobowości dziecka"

Klasyfikacja stopni rozwoju umysłowego

Odchylenie standardowe (S)	Ilorazy inteligencji		Stopień rozwoju umysłowego	Pozycja w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób	Nomenklatura psychiatryczna	Klasyfikacja kliniczna
	L. Terman, M. Merrill	D.Wechsler
Powyżej +3S	Powyżej 148	Powyżej 146	Bardzo wysoka inteligencja		Norma	Prawidłowy rozwój umysłowy'
Od +28 Do+38	132-147	131-145	Wysoka inteligencja
Od+18 Do +28	117-131	116-130	Inteligencja powyżej przeciętnej
Od -18 Do+18	84-116	85-115	Przeciętna inteligencja
Od-28 Do -18	68-83	70-84	Inteligencja niższa niż przeciętna	310	Stupiditas physiologica	Pogranicze normy
Od-38 Do-28	52-67	55-69	Upośledzenie w stopniu lekkim	311	Debilitias mentalis	Lżejsze upośledzenie

¹ Upoślcdznie umysłowe (pod red. K. Kirejczyka)