6161620062

uwagę poetycką na Hulajpole, z drugiej zaś - już wówczas, jak wspomniałam, okazało się, że problematyka definicji zjawiska i jego przesłanek ogranicza zakres stosowania pojęcia do najważniejszych utworów trzech poetów romantycznych. A przecież oburzenie Słowackiego jest i zasadne, i oczywiste, biorąc pod uwagę recepcję i krytykę jego twórczości z perspektywy współczesnej.

Zainteresowanie Słowackiego tematyką ukraińsko-kozacką u początków jego drogi poetyckiej było niewątpliwie przejawem hołdowania modzie literackiej |...]. Postać [Semenki. bohatera Snu srebrnego Salomei - H.D.] pozwala jednocześnie uzmysłowić nam. jak daleką drogę artystyczną przeszedł Słowacki od kozackości zdobniczej, kostiumowo-omamentacyjnej. do kozackości w pełni zinterioryzowanej. nasyconej głębokimi znaczeniami symbolicznymi i metafizyczno-mistycznymi.¹⁷

Istnieje zatem konieczność redefinicji pojęcia „szkoły ukraińskiej” w oparciu o następujące problemy.

1.    Jeżeli fakt przynależności poszczególnych utworów literackich do szkoły ukraińskiej określa się poprzez wyodrębnione przez Michała Grabowskiego takie „sposoby obrazowania pomysłu literackiego”¹⁸, jak „ozdoby wschodniej architektury”¹⁹, tematyka utworów²⁰, a nade wszystko przejmowanie ducha i barwy właściwej poezji ukraińskiej, którą „polscy poeci ukraińscy przyjęli [...] szczerze, unarodowili ją sobie; rozumieją ją głęboko bo jest dla wszystkich domową, dla wielu rodzinną”²¹, nie sposób ograniczyć tego pojęcia do jednej epoki literackiej. Wieloletnia wspólna historia polsko-ukraińska, genetyczne związki pisarzy polskich z Ukrainą, twórcze wykorzystanie obrazów, motywów i mitów ukrainnych zaowocowały szeregiem dzieł również w literaturze polskiej XX wieku.

2.    Włączenie utworów XIX-wiecznych do „ukraińskiej szkoły poezji romantycznej”, chociaż nie było oparte na kryterium rodzajowym, objęło wyłącznie utwory poetyckie.

3.    Ewolucja poszczególnych motywów związanych ze szkołą ukraińską wiąże się częstokroć z instrumentalnym wykorzystaniem mitów i idei do celów politycznych; również sytuacja polityczna determinuje problematykę, wykorzystywaną w dziełach

[w:] Pisma po raz pierwszy edycją książkową objęte, wyd. i przedmową poprzedził A. Śliwiński, Lwów 1910, s. 200.

¹⁷    M. Kwapiszewski, op. cit., s. 33.

¹⁸    M. Grabowski, op. cit., s. 22.

¹⁹    Tzn. motywy literackie eksplorowane w duchu egzotyzmu, orientalizmu. Tamże, s. 30.

²⁰    Tamże, s. 34

²¹    Tamże, s. 38.

7