6295504508

158

Alicja Lisowska

1990 rok), dokumentu, który jest uznawany w procesie KBWE za równy rangą Aktowi Końcowemu z 1975 roku. W nowych okolicznościach polityczno-społecznych, które zaistniały wówczas w Europie, zadaniem pilnym stało się zredefiniowanie kategorii tożsamości europejskiej. Wspomniana karta miała być zbiorem podstawowych wartości, które ową tożsamość kreują. Dokument stanowi! też, że nie można traktować różnych wymiarów bezpieczelistwa i dobrobytu oddzielnie: rozwój gospodarczy i społeczny powinien postępować „z należytym uwzględnieniem kwestii środowiska naturalnego”. W karcie zaznaczono, że problemy środowiska naturalnego muszą stać się przedmiotem „indywidua-nych i wspólnych wysiłków”, co niewątpliwie przywodzi na myśl zasadę pomocniczości oraz wspólnej odpowiedzialności, które determinują społeczne uczestnictwo w problematyce ochrony środowiska i „podejmowanie inicjatyw zmierzających do poprawy stanu środowiska”. Jednakże nie jest to możliwe „bez dobrze poinformowanego społeczeństwa”, stąd konieczność „popularyzacji wiedzy na temat środowiska oraz informowania społeczeństwa o ekologicznych skutkach koncepcji, projektów i programów”⁵⁸.

Ważnym elementem odczytywania tożsamości Europy stal się stosimek do ochrony środowiska, który włączono do systemu aksjologicznego leżącego u podstaw europejskości. Zaakcentowano przy tym zagadnienie odpowiedzialności ekologicznej. Miało ono być realizowane w warstwie kulturowo-aksjologicznej m.in. przez wzbudzanie świadomości ekologicznej, kreowanie wysokiej kultury ekologicznej (stymulowanie przepływu informacji na temat stanu środowiska, potencjalnych i już realnych zagrożeń środowiskowych), na płaszczyźnie polityczno-gospodarczej zaś - w drodze promocji „czystych technologii” i udoskonalania rozwiązań prawnoadrninistracyjnych. Tym samym Paryską Kartę nowej Europy można traktować jako dokument potwierdzający uznanie przez KBWE związków między wolnością ekonomiczną, sprawiedliwością społeczną i odpowiedzialnością za środowiska⁵⁹.

Kolejnym wyrazem zaangażowania KBWE (przekształconej w 1994 r. w Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie - OBWE) w problematykę ochrony środowiska były także następne konferencje i szczyty organizowane w Helsinkach - 1992 rok, Budapeszcie - 1994 rok, Lizbonie - 1996 rok, Istambule - 1999 rok, 2007 w Madrycie, w Astanie - 2010 rok i rok później w stolicy Litwy - Wilnie.

W Helsinkach wskazano, że doniosłym komponentem współtworzenia zalecanej przez paiyską kartę stabilnej i bezpiecznej Europy jest kooperacja ekologiczna oraz integracja polityki ochrony środowiska z innymi politykami sektorowymi, zwłaszcza polityki gospodarczej. Środowisko naturalne zaliczono do fundamentalnych wartości respektowanych przez państwa - strony KBWE, dlatego nie tylko podtrzymano, ale rozwinięto wcześniejsze stanowisko dotyczące zapewnienia równowagi ekologicznej przez właściwy system kontroli i ewaluacji zagrożeń środowiskowych oraz politycznych zobowiązań do przeciwdziałania tym zagrożeniom. Wyeksponowano przy tym problematykę degradacji i rekonstrukcji środowiska naturalnego na terenie Europy Środkowo-Wschodniej, ponownie ukazano konieczność wymiany informacji o stanie i zagrożeniach ekologicznych (zwłaszcza

⁵⁸    Paryska Karta Nowej Europy, „Sprawy Międzynarodowe" 1991, nr 2, s. 99, 106-107.

⁵⁹    M. M. Kenig-Witkowska, op. cit., s. 91.