604226298

Pojęcie umowy ubezpieczenia w świetle przepisów wspólnotowych...

pojęcie „umowa ubezpieczenia” na potrzeby przepisów szczegółowych, w tym przepisów kolizyjnych dyrektywy 88/357 oraz dyrektywy 2002/83. Zgodnie z art. 7 ust. 1 in principio dyrektywy 88/357, przepisy kolizyjne tej dyrektywy stosuje się „do umów ubezpieczenia, których dotyczy ta dyrektywa”. Zgodnie zaś z art. 32 ust. 1 zd. 1 dyrektywy 2002/83, przepisy kolizyjne tej dyrektywy stosuje się „do umów odnoszących się do działalności określonych w tej dyrektywie” [wyróżnienia — M.K.], Przepisy ogólne, do których odnoszą się przytoczone zwroty odsyłające, określić można zatem mianem przepisów wyjaśniających pojęcie „umowa ubezpieczenia” w rozumieniu krajowych norm kolizyjnych¹⁹. Z uwagi na dychotomiczny podział źródeł prawa kolizyjnego umowy ubezpieczenia oraz regułę interpretacyjną zawartą w art. 20 konwencji rzymskiej, ustalenie przesłanek zastosowania tych krajowych norm kolizyjnych implikuje ustalenie przesłanek zastosowania norm kolizyjnych konwencji rzymskiej.

Powyższe zakłada dwustopniowość kwalifikacji pojęcia „umowa ubezpieczenia” w rozumieniu krajowych norm kolizyjnych. Uzasadnieniem dla niej jest wspólnotowy rodowód krajowych norm kolizyjnych. Rezultat kwalifikacji dokonanej z uwzględnieniem funkcji społeczno-gospodarczej oraz charakterystycznych cech umowy ubezpieczenia w ujęciu prawnoporównawczym musi ustąpić odmiennemu rezultatowi kwalifikacji dokonanej z uwzględnieniem przepisów wyjaśniających zawartych we wspólnotowych dyrektywach ubezpieczeniowych. Przemawia za tym - w płaszczyźnie prawa wspólnotowego - zasada pierwszeństwa wykładni prowspólnotowej oraz — w płaszczyźnie prawa kolizyjnego — zasada pierwszeństwa uwzględnienia wskazówek zawartych w przepisach wyjaśniających. Dowodzi to istotnej roli, jaką w mechanizmie kwalifikacji funkcjonalnej pojęcia „umowa ubezpieczenia” odgrywają przepisy wyjaśniające. Na końcowy rezultat kwalifikacji tego pojęcia składa się zatem rezultat kwalifikacji dokonanej z uwzględnieniem funkcji społeczno-gospodarczej oraz charakterystycznych cech umowy ubezpieczenia, zgodny z rezultatem kwalifikacji opartej na przepisach wyjaśniających.

¹⁹ Zwrotem „przepisy wyjaśniające” w kontekście ustalania znaczenia pojęć użytych dla oznaczenia zakresu działania danej normy kolizyjnej posłużył się K. Przy-byłowski: Prawo prywatne międzynarodowe. Część ogólna. Lwów 1935, s. 99. Według tego autora, „jeżeli z ich treści [treści poszczególnych norm kolizyjnych - M.K.] (ani ze specjalnych wyjaśniających przepisów) co innego nie wynika - należałoby zawarte w nich pojęcia określić samodzielnie dla zakresu prawa prywatnego międzynarodowego zgodnie z jego celami i odrębnym charakterem, nie krępując się w tej mierze a priori przepisami jakiegoś określonego prawa merytorycznego”. Ibidem, s. 104.