6355536907

36

umieszczonymi w cytowanych publikacjach. Korzystano także z rękopisu mapy procesów osadniczych w dorzeczu Białej Dunajcowej i Wisłoki w ostatnim tysiącleciu" autorstwa M. Dobrowolskiej (1985). Mapa ta (nigdy nie wydana) znajduje się w zbiorach kartograficznych Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Jeżeli wykorzystywana mapa nie posiadała legendy, identyfikację symboli przeprowadzano na podstawie skorowidzów i wytycznych. Sytuacja taka dotyczyła m.in. Spezialkarte der óeslerreichisch-ungarischen Monarchie, gdzie legendę przyjęto na podstawie opracowania St. Gąsiewicza (1930).

3.2. CYFROWY MODEL WYSOKOŚCIOWY

Na podstawie map topograficznych w skali 1:10 000 zbudowano cyfrowy model wysokościowy DEM (Digital Elevation Model). DEM rozumiany jest jako matematyczna reprezentacja powierzchni ziemi przedstawiona za pomocą zestawu danych o określonych współrzędnych, który pozwala na uzyskanie informacji o wysokości dla dowolnego punktu (Tomczyk, Ewertowski 2009 za Hengl, Evans 2009). W literaturze trwa proces unifikacji terminologii, dlatego mówiąc o takich samych danych przestrzennych, w zależności od dziedziny nauki, obok nazwy DEM używane są inne terminy: NMT (Numeryczny Model Terenu) (Burdziej, Kunz 2006; Wolski 2007), DTM (Digital Terrain Model) (Mania 2007), DSM (Digital Surface Model) (Dudzińska-Nowak 2007). Proces budowy DEM-u polegał na rekalkulacji map topograficznych (zakupionych w formacie geotif) do układu UTM (Universal Transverse Mercator), a następnie na ręcznej wektoryzacji warstwie (digitalizacja). Całość dopełniono opisanymi na mapie punktami wysokościowymi (szczyty, ujścia rzek, punkty reperowe i triangulacyjne), a następnie hybrydowe połączenie warstwie i punktów wysokościowych przetransformowano do wersji rastrowej. Obszary pomiędzy poziomicami „wypełniono” wartościami pośrednimi zgodnie z algorytmem opracowanym na potrzeby programu 1LW1S (Integrated Land and Waler Information System) (Hengl i in. 2003). Rozdzielczość pionową i poziomą (obie zmiennoprzecinkowe) dobrano na podstawie licznych analiz problemu zawartych w literaturze (Burdziej, Kunz 2006; Tomczyk, Ewertowski 2009), skonfrontowanych ze specyfiką obszaru badań. Przy doborze wielkości komórki rastra, za kluczowe uznano poglądy J. Urbańskiego (2008). Według niego rozdzielczość (wymiary siatki grid) powinna być połową dokładności mapy źródłowej, na podstawie której tworzony jest DEM. W tym przypadku wartość ta wynosi 5 m. „Surowy” model został poddany procesom weryfikacji i optymalizacji, które polegały głównie na wygładzeniu (smoothing), czyli eliminacji rastrów o przypadkowych - odstających wartościach oraz zagłębień bezodpływowych. Zmieniono także wartości rastrów, po których biegną elementy liniowe (rzeki, wały, nasypy) o wartość składowej pionowej każdego z nich (burning). Ze względu na przyjętą wielkość rastra najmniejsza szerokość elementu liniowego wynosiła 5 m. Próby uwzględnienia teras rolnych nie przyniosły zadowalających efektów i ostatecznie zaniechano optymalizacji o ten element rzeźby. Tak skonstruowany cyfrowy model wysokościowy stał się punktem wyjścia do dalszych analiz.